Mövzu Entomologiya və kənd təsərrüfatı bitkilərinə zərərverən canlılar haqqında anlayış, onların növ tərkibi, çoxalma və inkişafı. Zədə və zərər. Plan

Lobya dənyeyəni (Acanthoselides obtectus Say).

Sərtqanadlılar dəstəsinin (Coleoptera) dənyeyənlər (Bruchidae) fəsiləsinə mənsubdur.

Böcək tünd qonur rəngdə olub, tükcüklərlə örtülmüşdür. Qanadlar üzərində uzununa istiqamətlənmiş, qırıq xətlərdən ibarət 10 zolaq vardır. Qanadüstlüyü qısadır vəqarıncığının axırıncı buğumlarını örtmür. Uzunluğu 0,6-0,7 mm-dir.

Sürfəsi qövsvari əyilmişdir və ayaqsızdır.

Lobya dənyeyəni daxili karantin obyektidir. Bu zərərverici lobya bitkisinin bütün növ və sortlarını zədələyir.

Qışda anbarlarda lobya dəni ilə qidalanan böcəklərin bir qismi yazda ya uçmaqla, yaxud da zədələnmiş toxumla tarlalara gəlir.

Anbarlarda böcəklər öz yumurtalarını birbaşa lobya dənlərinin, yaxud da içərisində lobya dəni olan kisələrin üzərinə qoyur. Tarla şəraitində isə yumurtalarını əsasən qabığı qurumuş yetişmiş paxlanın üzərinə qoyurlar. Hər bir dişi fərd 80-100 ədəd yumurta qoya bilir. Yumurtalardan çıxan sürfələr dənlərlə qidalanaraq onun içərisinə daxil olur. Bu zaman dəndə açılan yollar ekskrementlə dolur. Noxud dənyeyənindən fərqli olaraq, hər bir lobya dəninin içərisində bir neçə (25-ə qədər) sürfə qidalanıb yaşaya bilir. Sürfələrin inkişafı üç həftə çəkir və onlar pup halına keçirlər. Puplardan çıxan böcəklər asanlıqla dənin qabığını gəmirib xaricə çıxır. Lobya dənyeyəninin tam inkişaf tsikli 6-8 həftəyə başa çatır.

Zərərverici il ərzində 4 nəsil verir ki, onun iki nəslinin inkişafı anbar şəraitində, iki nəslinin inkişafı tarla şəraitində gedir.

Lobya dənyeyəni ilə zədələnmiş dənlər ekskrementlə zibilləndiyinə və içərisi yeyildiyinə görə toxumluq və qida kimi əhəmiyyətini itirir.