Mövzu firma nəZƏRİYYƏSİ. Fİrmanin fəALİYYƏT

ÇOXMƏHSULLU FİRMALAR

• 
  Təcrübədə çox az firma tapılar ki, onlar yalnız bir məhsul istehsal etsinlər.
  
• 
  Lakin mənfəətin maksimumlaşdırılması modeli yalnız bir məhsul üzərində qurulmuşdur.
  
• 
  Belə olduğu təqdirdə də müxtəlif məhsullar istehsal edən firmalar üzrə marjinal gəlir və marjinal xərclərin hesablanması kifayət qədər çıtinləşdir.
  

Xülasə

• 
  Firmanin təbiətini anlamaq üçün iqtisadi nəzəriyyənin beş sahəsindən istifadə edilir: əməliyyat xərcləri, motivasiya, agent, informasiya xərcləri və oyun nəzəriyyəsi.
  
• 
  Transaksiya xərcləri koordinasiya xərcləri (Kauz) və motivasiya (agent) xərclərindən ibarətdir.
  
• 
  Firma kimi mürəkkəb əmlakın mülkiyyət hüququ çox çətin anlayışdır. Çünkü onun üzərində nəzarət və gəlir əldə etmək hüququ ən azı dörd tərəf arasında bölüşdürülür: payçılar, direktorlar, menecerlər və digər işçilər.
  
• 
  Motivasiyanın ənənəvi iqtisadi modelinə görə fərdlər öz mənfəətlərini maksimumlaşdıran varlıqlardır. Yəni insanlar öz marağı üçün rasional davranırlar.
  
• 
  Agentlik probleminə görə prinsipiallar və agentlər arasında maraq konflikti mövcuddur.
  
• 
  Agentlik problemi assimmetrik informasiyanın mövcudluğu ilə daha da ağırlaşır ki, bu da tərs seçim və əxlaqi təhlükə ilə xarakterizə olunur.
  
• 
  Tərs seçim məhsulların və ya müştərilərin ən pis xüsusiyyətlərinə malik olma və ya transaksiyaya girmək deməkdir.
  
• 
  Əxlaqi təhlükə bəzən gizli fəaliyyət problemi kimi ifadə olunur ki, bu da müqavilə imzalandıqdan sonra qarşı tərəfin davranışının etibarlı olmaması və ya bu davranışın müşahidə edilməsinin xərcli olması ilə xarakterizə olunur.
  
• 
  “Mənfəətin maksimumlaşdırılması modeli” menecerlərə qiymət və məhsul buraxılışı qərarları ilə bağlı strategiyanı müəyyənləşdirməyə imkan verdiyindən istifadə olunan modeldir. Bu iqtisadçılara imkan verir ki, firma davranışlarını proqnozlaşdıra bilsinlər.
  
• 
  “Mənfəətin maksimumlaşdırılması modeli” bir sıra fərziyyələrə malikdir ki, bunlar da həmin modelin reallığa uyğunluq dərəcəsini azaldır.
  
• 
  Agentlik problemi payçılar və borc verənlər, payçılar və menecerlər, menecerlər və digər işçilər arasındakı maraq konfiliktlərindən irəli gələrək öz aktuallığını yüksəldir.
  
• 
  Mənfəətin hesablanması ilə bağlı bir sıra problemlər var. Menecerlər mənfəətin bəyanında müxtəlif hüquqi və muhasibat boşluqlarından istifadə edə bilirlər.
  

Özünü yoxlama sualları

• 
  Firma nəzəriyyəsi baxımından risq və qeyri-müəyyənliyin təsirlərini şərh edin.
  
• 
  Firma nəzəriyyəsi baxımından agentlik probleminin nəticələrini izah edin.
  
• 
  Əməliyyat xərclərinin təsnifatını aparın.
  
• 
  Mükəmməl kontraktın əsas şərtləri nələrdir?
  
• 
  “Mənfətin maksimumlaşdırılması modeli”nin məhdudiyyətləri nələrdir?