Муќаддима

 
OQOVA SUVLARNING TURLARI 
Oqova suvlarni effektli tozalash sxemasini tanlash uchun ularni turlarga bo`lish 
zarurdir. 
Oqova suvlarni bir qancha turlarga bo`lish sistemasi bor: suvlarning texnologik 
jarayonda ishtirok etish, kir aralashmalarning fazoviy-dispers tarkibi, ifloslanish 
darajasi, suv xavzalariga bo`ladigan ta`siriga qarab va boshqalar. 
Texnologik jarayonlarda oqova suvlar quyidagicha ko`rinishda bo`ladi. 
Reaktsion suvlar - turli reaktsiyalar uchun xarakterli bo`lib, ximiyaviy 
reaktsiyalarda xosil bo`ladi va ular boshlanqich moddalar bilan xam, oxirgi maxsulotlar 
bilan xam ifloslangan bo`ladi. 
Xom ashyo va boshlanqich maxsulotlarni tarkibida texnologik qayta ishlash 
jarayonida xar xil moddalar bilan ifloslanuvchi suvlar. 
Texnologik jarayonlarda olinadigan va ishlatiladigan xom ashyo va maxsulotlarni 
yuvish natijasida xosil bo`luvchи yuvilgan suvlar. 
Suvli muxitda maxsulotlarni olish yoki qayta ishlash jarayonini o`tkazish natijasida 
xosil bo`luvchi boshlanqiч (matochnie) suvli eritmalar. Masalan: stirolni suvli sharoitda 
suspenzion polimerazatsiya qilish natijasida stirol bilan, polimer zarrachalari bilan, 
suspenziya stabilizatorlari bilan va boshqa bilan ifloslangan oqova suvlar qosil bo`ladi. 
Suvni absorbent yoki ekstragent sifatida foydalanganda absorbtsion suyuqliklar va 
suvli ekstraktlar xosil bo`ladi. Absorbtsion suyuqliklarning katta miqdori uchib ketuvchi 
gazlarni namli tozalashda xosil bo`ladi. 
Sovituvchi suvlar - turli xil sanoat korxonalarida apparat va maxsulotlarni 
sovitishda ishlatiladi. Texnologik maxsulotlar bilan muloqotda bo`lmagan suvlar odatda 
aylanma suv ta`minoti (berk sistema) sistemasida foydalaniladi. 
Boshqa 
oqova 
suvlar, 
suvli 
ko`llarni 
chiqarib 
tashlashda, 
parlarni 

---

104 
kondensatlanishida, jixozlarni (oborudovanie), idishlarni yuvishda va boshqa suvlar. 
Oqova suvlardagi kir aralashmalarning fazoviy-dispers tarkibiga nisbatan turlarga 
bo`linish sistemasi Ukraina SSR Fanlar Akademiyasining akademigi L.A.Kul'skiy 
tomonidan taklif qilingan. Bu sistemaning ma`nosi shundan iboratki, sistemadagi 
qamma iflos aralashmalar ularning dispers muqitga nisbatan to`rt gruppaga 
bo`linishidir: 
I gruppa - oqova suvlarda 10 -5 - 10 -4 sm va undan katta zarrachalarning suvda 
erimaydigan kir aralashmalarini bo`lish. 
II gruppa - zarrachalarining kattaligi 10-9 - 10 -7 yoki 10 -7 - 10 -5 sm bo`lgan 
oqova suvlar. 
III gruppa - tarkibida erigan gazlar va molekulyar -eruvchi organik moddalar bulgan 
oqova suvlar. 
IV gruppa - tarkibida ionlarga dissotsiatsiyalanuvchi moddalar bo`lgan oqova 
suvlar. 
Oqova suvlardagi kir aralashmalarning fazoviy dispersion xarakteristikasi xar bir 
gruppa uchun oqova suvlarning tozalash usullarini muayyan turkumiga taklif qilishga 
imkon beradi. 

---

105