Муќаддима

17-MA’RUZA. YER RESURSLARINI EROZIYA VA 
DEFLYASIYADAN MUHOFAZA QILISH CHORA-TADBIRLARI
R e j a: 
 
1. Tuproqning suv ta’sirida eroziyaga uchrashishi va unga qarshi kurashish 
yo’llari. 
2. O’zbekiston Respublikasining yerlari va ularniig ekologik holati. 
Tayanch atama va iboralar 
Tuproq, o’simliklar, mikroorganizmlar, biomassa, tuproqning kislotaliligi, 
yomg’ir chuvalchanglari, bo’g’ioyoqlilar, bakteriyalar, suvo’tlari, zamburug’lar, 
eroziya, deflyasiya, chirindi (gumus), mahalliy eroziya, chang bo’ronli. eroziya, 
almashlab ekish, ko’lis usuli, suvda eruvchan polimerlar, yuzlama eroziya, chiziqli yoki 
jarli eroziya, irrigasiya eroziyasi, sug’oriladigan erlar, yaylovlar, o’rmonlar, qishloq 
xo’jalik erlari, shamol to’suvchi to’siqlar, sho’rlangan erlar, eroziyaga uchragan erlar, 
bonitet balli, dixlordifeniltrixloretan (DDT), RECHK, pestisid, gerbisid, xlor va 
fosfororganik birikmalar, mineral o’g’itlar. 
Adabiyotlar 
1. To’xtaev A.S. Ekologiya. T.: O’qituvchi, 1988, 192 b. 
2. Baratov P., YUgay R.L., Rasulov M., Pardaev G. Tabiatni muhofaza qilish 
va o’zgarishi. T.: O’qituvchi, 1980, 288 b. 
3. Abdullaev O., Toshmatov 3., O’zbekiston ekologiyasi bugun va ertaga. T.: 
Fan, 1992. 
4. Акрамов З.М., Рафиқов А.А. Прошлое, настоящее и будущее 
Аральского моря. Т.: Меҳнат, 1990. 
5. O’zbekiston Respublmkasi ―Er to’g’risidagi‖ qonuni, T.:Adolat, 1996. 
Nazorat savollari 
1. Tuproqning suv ta’siridagi eroziyasini tushuntirib bering. 
2. Chiziqli yoki jarli eroziya deb nimaga aytiladi? 
3. Yuzlama eroziya deb nimaga aytiladi? 
4. Tuproqning sel ta’siridagi eroziyasi va irrigasiya eroziyasi haqida 
ma’lumot bering. 
5. Tuproqning eroziyadan saqlab qolish uchun nimalar qilish kerak? 
6. O’zbekiston Resggublikasining er-fondi va erlarning ekologik holati haqida 
ma’lumot bering. 
7. Yangi erlarni o’zgartirmaslik to’g’risidagi qaror qachon qabul qilindi va 
uning sabablari nimada? 
8. SHo’rlangan erlar va bonitet balli haqida ma’lumot bering. 
9. DDT, insektisidlar, xlor va fosfororganik birikmalarning ta’siri haqida 
ma’lumot bering. 
10. Zararkunanda va hasharotlarga qarshi sepiladigai dorilarning necha % 

---

113 
tuproq, havo, suv va oziq-ovqat mahsulotlari tarkibiga singib borishi 
mumkin? 
11. Nima uchun kimyoviy moddalarning ishlatish koeffisienti past?