Muammoli vaziyat

---

“Muammoli vaziyat” metodi 
Mazkur metod ta’lim oluvchilarda muammoli vaziyatlarning sabab va oqibatlarini tahlil 
qilish hamda ularning yechimini topish bo‘yicha ko‘nikmalarini shakllantirishga qaratilgan 
metoddir.
“Muammoli vaziyat” metodi uchun tanlangan muammoning murakkabligi ta’lim 
oluvchilarning bilim darajalariga mos kelishi kerak. Ular qo‘yilgan muammoning yechimini 
topishga qodir bo‘lishlari kerak, aks holda yechimni topa olmagach, ta’lim oluvchilarning 
qiziqishlari so‘nishiga, o‘zlariga bo‘lgan ishonchlarining yo‘qolishiga olib keladi.
“Muammoli vaziyat” metodi qo‘llanilganda ta’lim oluvchilar mustaqil fikr yuritishni, 
muammoning sabab va oqibatlarini tahlil qilishni, uning yechimini topishni o‘rganadilar.
Muammoli vaziyat metodining bosqichlari quyidagilardan iborat: 
1. 
Ta’lim beruvchi mavzu bo‘yicha muammoli vaziyatni tanlaydi, maqsad va vazifalarni 
aniqlaydi. Ta’lim beruvchi ta’lim oluvchilarga muammoni bayon qiladi. 
2. 
Ta’lim beruvchi ta’lim oluvchilarni topshiriqning maqsad, vazifalari va shartlari bilan 
tanishtiradi.
3. 
Ta’lim beruvchi ta’lim oluvchilarni kichik guruhlarga ajratadi.
4. 
Kichik guruhlar berilgan muammoli vaziyatni o‘rganadilar. Muammoning kelib 
chiqish sabablarini aniqlaydilar va har bir guruh taqdimot qiladi. Barcha taqdimotdan so‘ng 
bir xil fikrlar jamlanadi.
5. 
Bu bosqichda berilgan vaqt mobaynida muammoning oqibatlari to‘g‘risida fikr-
mulohazalarini taqdimot qiladilar. Taqdimotdan so‘ng bir xil fikrlar jamlanadi. 
6. 
Muammoni yechishning turli imkoniyatlarini muhokama qiladilar, ularni tahlil 
qiladilar. Muammoli vaziyatni yechish yo‘llarini ishlab chiqadilar.
7. 
Kichik guruhlar muammoli vaziyatning yechimi bo‘yicha taqdimot qiladilar va o‘z 
variantlarini taklif etadilar.
8. 
Barcha taqdimotdan so‘ng bir xil yechimlar jamlanadi. Guruh ta’lim beruvchi bilan 
birgalikda muammoli vaziyatni yechish yo‘llarining eng maqbul variantlarini tanlab oladi. 
Namunaviy: “Muammoli vaziyat” 
Xaydarali ota o‘z tomorqasida 20 tup bodiring yetishtirdi. 
Bodringlar o‘sib – rivojlanib, gulladi. Ota qiziqishi tufayli bodring 
gullarini sanadi, ular 100 ta gul ekanligini aniqladi. Ota hosilni 
o‘zicha hisoblab chiqdi. Lekin hosil yetilganda jami 30 ta bodring 
oldi. Ota buning sababini tushunmay, sizdan maslahat so‘raganda 
siz bu holatni qanday izohlagan bo‘lardingiz?
Eslatma: O‘qituvchi o‘quvchilarga muammoning kelib chiqish sabablariga 
e’tiborli bo‘lish, ya’ni bodringni morfologik, anotomik, fiziologik, agronomik va boshqa 
xususiyatlari haqidagi bilim, ko‘nikma va malakalariga tayanishlari kerakligi orqali 
o‘quvchilarni yo‘naltiruvchi, yodga soluvchi va ma’lumot beruvchi savollar orqali 
masalani hal etishga yo‘llaydi.