Muhammad al-Xorazmiy nomidagi tatu ning 210-21 guruh talabasi

Muhammad al-Xorazmiy nomidagi

TATU ning 210-21 guruh talabasi
To'laganov Ikromjonning Pedagogika va psixologiya fanidan
4-topshirig’i

4-Topshiriq

Vazifa
1.Nutqni o‘rganish metodlari. (Faol so‘zlashuvni aniqlash metodikasi)
2.Intellektni psixometrik tekshirish. (Aqlni o‘lchashning Veksler shkalasi, Ayzenk testi)
3.Shaxs xususiyatlarini o‘rganish metodikalari. (R.Kettel, Ayzenk testlari)

1. 
   Nutq va tilning ahamiyati. Bola hayotining barcha ko‘rinishlarida til rivojlanishining ahamiyatini oshirish mushkul. Hayotiy qobiliyat kaliti sifatida aloqa va tilning asosiy roli haqida ishonchli dalillar keltirish mumkin. Rasmiy ta’lim va maktab hayotining dastlabki yillarida ta’sirli verbal va noverbal aloqaga asoslangan til mahorati o‘rganish va rivojlanishga zamin bo‘lgan. Til va boshqa muhim qobiliyatlarning o‘sishi o‘qishga tayyorgarlik, savodxonlik va hisobkitobni o‘z ichiga olgan. Bundan tashqari, hozir aloqa va til rivojining qiyinchiligi butun umr ta’sirining dalilidir.Til mahorati muvaffaqi- 22 yatli ta’limning eng yaxshi bashoratchisi: boshlang‘ich maktabning dastlabki 2 yilida tilning rivojlanishi bolaning xarakteristikasini oldindan aytib beradi. Aks holatda til o‘rganishdagi qiyinchiliklar o‘quv muvaffaqiyatsizligi bilan bog‘liq: nutqi va tilida muammosi bor bolalar maktabga ilk qadam qo‘yganda eng katta qiyinchiliklar ularning savod chiqarishi bilan bog‘liq. Tili yaxshi rivojlanmagan bolalarda 5 yoshda 7 yoshdagiga nisbatan muvaffaqiyatsiz ta’lim ehtimoli katta bo‘ladi15 (Edited by Mary Rafferty «A brief review of approaches to oral language development» USA 2014 y.)
   

Maktabgacha ta’limni rivojlantirish uchun quyidagilarni amalga oshirish lozim bo‘ladi: • malakali tarbiyachi va pedagog kadrlarni ustuvor ravishda tayyorlash; • maktabgacha ta’limning samarali psixologik-pedagogik uslublarini izlash va joriy etish; • bolalarni maktabga oilada tarbiyalashni tashkiliy, psixologik, pedagogik va uslubiy jihatdan ta’minlash; • zamonaviy o‘quv-uslubiy qo‘llanmalar, texnik vositalar, o‘yinchoqlar va o‘yinlar yaratish hamda ularni ishlab chiqarish; • maktabgacha yoshdagi bolalarni xalqning boy madaniy-tarixiy merosi va umumbashariy qadriyatlar asosida ma’naviy-axloqiy jihatdan tarbiyalash uchun shart-sharoitlar yaratish; • maktabgacha ta’lim muassasalarining har xil turlari uchun turli usullardagi dasturlarni tanlab olish, maktabgacha tarbiyaning barcha masalalari bo‘yicha malakali konsultatsiya xizmati ko‘rsatish imkoniyatini yaratish; • maktabgacha tarbiya va sog‘lomlashtirish muassasalari tarmog‘ini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish mexanizmini ishlab chiqish kabi vazifalarni maqsad qilib qo‘yadi.
2.Intellekt darajasini aniqlash vazifasi ushbu fan shakllanganidan beri psixologiyada eng muhim vazifalardan biri bo'lib kelgan. Bu insonning aqliy va axloqiy fazilatlarini tavsiflash imkonini bergan intellektual ko'rsatkichdir. Ushbu ko'rsatkichlarning aqliy rivojlanish darajasiga miqdoriy va sifat jihatdan bog'liqligini aniqlash aql va unga bog'liq fazilatlar uchun turli xil tadqiqot usullarini ishlab chiqishga imkon berdi. Aql-idrokni insonning o'ziga xos faoliyati sifatida baholash Eyzenk testiga o'xshash usullarni keltirib chiqardi. Uning tuzilmasini yaratish turli jihatlar bo'yicha o'rganilgan juda ko'p sonli sinovlarni keltirib chiqardi. Mantiqiy, xayoliy, ijodiy va texnik fikrlash testlari shunday paydo bo'ldi. Qobiliyat testlari ham aql darajasi bilan chambarchas bog'liq bo'lib chiqdi. Bundan tashqari, AQSh davlat xizmatchisi lavozimini egallash uchun ariza beruvchi kamida 100 IQ darajasini ko'rsatishi kerak va kasbiy malaka toifasini olish uchun sertifikat ishlab chiqarish ko'nikmalarini namoyish etishdan tashqari, shunga o'xshash testlardan o'tishni o'z ichiga oladi.
AQSh va Evropaning boshqa rivojlangan mamlakatlaridagi maktablarning ta'lim dasturi qo'shimcha motivatsion o'zgarishlarni keltirib chiqaradigan baholovchi, rag'batlantiruvchi vosita sifatida intellektni tekshirish usullaridan foydalanishni o'z ichiga oladi. Shunday qilib, intellekt ko'rsatkichi (IQ shart emas) insonning muayyan faoliyatga yaroqliligi va pirovardida insonning foydaliligining eng muhim ko'rsatkichlaridan biriga aylandi.

3.haxs metodikalari

2 Shaxs- insonni ongli faoliyat yoki munosabatlar sub`yekti sifatida tavsiflaydi. Shaxs- bu menligini anglagan, jamiyatda biror ijtimoiy rol bajaradigan, ongli mehnati bilan o`z ehtiyojlarini qondiradigan insondir. K.K.Platonovning talqiniga binoan : jamiyatda o`z rolini anglovchi, ishga layoqatli, yaroqli a`zosi shaxs deyiladi. K.K.Platonov ta`limotiga ko`ra shaxs tuzilishi quyidagi shaklga ega: 1.Yo`nalganlik- shaxsning axloqiy qiyofasi va munosabatlarini birlashtiradi. Undan harakatchanlik, barqarorlik, jadallik, ko`lam darajalarini farqlash lozim. 2.Ijtimoiy tajriba-ta`lim vositasida, shaxsiy tajribada egallangan bilimlar, ko`nikmalar va odatlarni qamrab oladi. 3.Psixologik aks ettirish shakllari-ijtimoiy turmush jarayonida shakllanuvchi bilish jarayonlarining individual xususiyatlari. 4.Biologic shartlangan osttuzish-miya morfologik va fiziologik xususiyatlariga muayyan darajada bog`liq bo`lgan patologik o`garishlarni, shaxsning yosh, jins xususiyatlarini va uning tipologik xislatlarini birlashtiradi. Shaxs haqida umumiy tushuncha, shaxsning dinamik strukturasi (Platonov bo`yicha)

4 Shaxsni o`rganishda psixologiyaning barcha metodlaridan foydalanish mumkin, ya`ni kuzatish, eksperiment, test, suhbat, anketa, faoliyat natijalarini tahlil qilish, sotsiometriya metodlari. Ular orasida ko`proq so`rovnoma va test metodlaridan foydalanish keng tarqalgan. Bolalar psixodiagnostikasi ixtiyorida faqat maxsus proyektiv meetodlar, ya`ni bolaning yutuqqa erishish motivlari va xavotirlanish holatlarini o`rganish metodlari mavjud shax sifatlarini baholashda ekspert baholash metodlaridan foydalanish mumkin. Bunda ekspert sifatida bolani yaxshi biladigan kattalar, tarbiyachilar, ota-onalar maydonga chiqadi. Faqat ana shunday tarzda bolaning shaxs sifatlariga baho bera olish imkoniyatlariga ega bo`lamiz.