Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent

Xabarlar navbati

Ko’p hollarda xabar bu ma’lumotni o’z ichiga olgan bufer
ko’rsatkichidir.

Shuni e’tiborga olish kerakki, xabar navbatga yuboriladi, masalaga
emas, bundan tashqari xabarlar masaladan emas, xabarlar
navbatidan olinadi. Shuningdek, ko’plab loyihalarda qaysi
masalalar xabarni yuborayotganligi va qabul qilayotganligi aniq
bo’ladi, ammo boshqa loyihalarda bu masala bajarilayotganda
aniqlanishi mumkin.
Xabarlar navbatidan foydalanish

Xabarlar navbatidan ISR (Interrupt Service Routine – uzilaishlarni
qayta ishlovchi - UQI) dan yoki masaladan masalaga xabarlar
yuborish uchun foydalaniladi. Bu “otish va unutish” amaliga
o’xshash. Yuborish masalasi yoki UQI xabarni yuboradi va boshqa
masala uni keyinroq qabul qilib olishadi deb faraz qilinadi.
Xabarlar navbati masalalar sinxronizatsiyasini shunday o’z ichiga
oladiki, masala xabarni yuborganida va xabarni navbatdan
kutayotgan masala mavjud bo’lsa, bu masala xabarni oladi, so’ngra
blokdan chiqariladi. Shuning uchun qabul qiluvchi masalaga
boshqa biror yo’l bilan bu haqda xabar berish shart emas.
Xabarlar navbatidan foydalanish

---


OT xabar tarkibida nima borligini bilishi shart emas, u shunchaki
xabarni o’z buferlaridan biriga ko’chiradi va masala xabarni olishi
kerak bo’lganda, u holda xabar qabul qilinuvchi masala buferiga
nisxalanadi. Shu usulda xabarda har qanday ma’lumot turi bo’lishi
mumkin, ba’zan shunchaki boshqa masalani blokdan chiqarish
uchun fiksirlangan xabar bo’lishi ham mumkin.
Xabarlar navbatini loyihalashga misollar

Eng keng tarqalgan dizayn quyidagicha: bir masala (ishlab
chiqaruvchi masala) navbatga xabar yuboradi, boshqa masala
(talabgor masala) xabarni qabul qiladi (1-rasm).
Xabar navbati o'rnatilgan operatsion tizimlarda (OT) muhim aloqa
mexanizmi bo'lib, tizim ichidagi turli komponentlar yoki jarayonlar
o'rtasida samarali va ishonchli ma'lumotlarni almashish imkonini beradi.
O'rnatilgan tizimlar tobora murakkablashib, bir-biriga bog'langan bo'lsa,
ma'lumotlarni samarali uzatish uchun mustahkam xabar almashish
infratuzilmasiga bo'lgan ehtiyoj zarur bo'ladi.
Ushbu abstrakt o'rnatilgan operatsion tizimlarda xabarlar navbatining
umumiy ko'rinishini taqdim etadi, uning ahamiyati, amalga oshirish
strategiyalari va afzalliklarini ta'kidlaydi. U o'rnatilgan tizimli aloqada
duch keladigan muammolarni o'rganadi va xabarlarni navbatga qo'yish
ushbu muammolarni qanday hal qilishini muhokama qiladi.
Maqola o'rnatilgan operatsion tizimlar va ularning xarakteristikalari bilan
tanishish bilan boshlanadi va jarayonlararo samarali aloqa zarurligini
ta'kidlaydi. Keyin u xabarlarni navbatga qo'yish tushunchasini va uning
turli dasturiy modullar yoki apparat tashqi qurilmalari o'rtasidagi aloqani
osonlashtirishdagi rolini o'rganadi.

---

Keyinchalik, referat o'rnatilgan operatsion tizimlarda xabarlarni navbatga
qo'yish uchun turli xil amalga oshirish strategiyalarini, shu jumladan
dasturiy ta'minotga asoslangan va apparat-yordamli yondashuvlarni
muhokama qiladi. U har bir strategiyaning afzalliklari va cheklovlarini
o'rganadi va ularning amaliy oqibatlari haqida tushuncha beradi, abstrakt
yuboruvchi va qabul qiluvchini ajratish, ishonchli ma'lumotlarni yetkazib
berishni ta'minlash va asinxron aloqani qo'llab-quvvatlash kabi
o'rnatilgan tizimlarda xabarlar navbatining afzalliklarini ta'kidlaydi. U
xabarlarni navbatga qo'yish tizim samaradorligini, masshtablilikni va
xatolarga chidamliligini qanday yaxshilashini o'rganadi, abstrakt
cheklangan resurslar, real vaqt talablari va quvvat cheklovlari kabi
o'rnatilgan tizimlarga xos muammolarni hal qiladi. Unda xabarlarni
navbatga qoʻyish texnikasi va optimallashtirish bu qiyinchiliklarni
qanday engillashtirishi va resurslar cheklangan muhitda samarali
muloqotni taʼminlashi tushuntiriladi, referat o'rnatilgan operatsion
tizimlarda xabarlar navbatining ahamiyatini va jarayonlararo ishonchli va
samarali aloqaga erishishdagi muhim rolini ta'kidlash bilan yakunlanadi.
U o'rnatilgan tizimlarni loyihalashda yuzaga keladigan muammolarni hal
qilish uchun ushbu sohada keyingi tadqiqotlar va ishlanmalar zarurligini
ta'kidlaydi.
O'rnatilgan operatsion tizimlar uchun xabarlarni navbatga qo'yish
bo'yicha kelajakdagi tadqiqotlar ishlash va resurslardan foydalanishni
optimallashtirishga qaratilishi mumkin. Bu o'rnatilgan tizimlar
cheklovlariga moslashtirilgan samarali navbat algoritmlari va xotirani
boshqarish usullarini o'rganishni o'z ichiga olishi mumkin, xabarlar
navbatini boshqa aloqa mexanizmlari, masalan, nashr qilish-obuna
tizimlari yoki masofaviy protsedura chaqiruvlari bilan
integratsiyalashuvini o'rganish, o'rnatilgan tizimlarning kengaytirilishi,

---

moslashuvchanligi va o'zaro ishlashi nuqtai nazaridan imkoniyatlarini
yanada oshirishi mumkin, o'rnatilgan tizimlarda xavfsizlikka ehtiyoj ortib
bormoqda, chunki ular tobora muhim infratuzilma va narsalar Interneti
(IoT) ilovalariga integratsiya qilinmoqda. Xavfsiz xabarlarni navbatga
qo'yish protokollari va autentifikatsiya, maxfiylik va yaxlitlikni
ta'minlash mexanizmlari bo'yicha tadqiqotlar xavfsiz o'rnatilgan aloqani
ta'minlashda qimmatli bo'ladi, o'rnatilgan tizimlar yanada ulangan va
foydalanish mumkin bo'lganligi sababli, qurilmalar o'rtasidagi aloqa va
o'zaro muvofiqlik uchun xabarlar navbati bo'yicha tadqiqotlar turli
o'rnatilgan tizimlar o'rtasida uzluksiz integratsiya va hamkorlikni
ta'minlashda muhim rol o'ynaydi, o'rnatilgan operatsion tizimlar uchun
xabarlar navbati bo'yicha kelajakdagi tadqiqotlarning yana bir yo'nalishi
real vaqt imkoniyatlarini o'rganish bo'lishi mumkin. Haqiqiy vaqtda
tizimlar javob vaqtlari va prognozlilik bo'yicha qat'iy kafolatlarni talab
qiladi. Shunday qilib, deterministik va cheklangan kechikishni
ta'minlaydigan xabarlarni navbatga qo'yish mexanizmlarini ishlab chiqish
real vaqtda o'rnatilgan ilovalar uchun juda muhim bo'ladi., tadqiqotlar
energiyani tejaydigan xabarlarni navbatga qo'yish algoritmlari va
protokollarini ishlab chiqishga ham e'tibor qaratishi mumkin. O'rnatilgan
tizimlar ko'pincha batareyalar kabi cheklangan quvvat manbalarida
ishlaydi va energiya sarfini optimallashtirish batareyaning ishlash
muddatini uzaytirish va umumiy tizim samaradorligini oshirish uchun
muhim ahamiyatga ega, o'rnatilgan tizimlarda xabarlarni navbatga
qo'yishning xatoga chidamli mexanizmlarini o'rganish qimmatli bo'lar edi.
O'rnatilgan tizimlar apparatdagi nosozliklarga moyil bo'lib, nosozliklarni
hal qilish va ishonchli xabarlarni yetkazib berishni ta'minlash bo'yicha
mustahkam strategiyalarga ega bo'lish muhim vazifalar uchun muhim
ahamiyatga ega bo'ladi.

---

Bundan tashqari, tadqiqot xabarlar navbatini mashinani o'rganish va
sun'iy intellekt texnikasi bilan birlashtirishni o'rganishi mumkin. Bu
o'zgaruvchan sharoitlarga dinamik ravishda moslasha oladigan va tizim
va ilovalar xatti-harakatlari asosida ishlashni optimallashtiradigan aqlli
navbat algoritmlarini ishlab chiqishni o'z ichiga olishi mumkin, tadqiqot,
shuningdek, chekka hisoblash va tumanli hisoblash kabi rivojlanayotgan
texnologiyalarning o'rnatilgan tizimlarda xabarlar navbatiga ta'sirini
o'rganishi mumkin. Ushbu paradigmalar tarmoqning chetiga yaqinroq
bo'lgan ma'lumotlarni qayta ishlash va saqlashni o'z ichiga oladi va ushbu
taqsimlangan va markazlashtirilmagan arxitekturalarda xabarlar
navbatidan qanday samarali foydalanish mumkinligini tushunish foydali
bo'ladi.
Bundan tashqari, kelajakdagi tadqiqotlar o'rnatilgan tizimlarda xabarlar
navbatining xavfsizlik jihatlarini ham o'rganishi mumkin. Ushbu tizimlar
o'zaro bog'langan va boshqa qurilmalar va tarmoqlar bilan aloqa
o'rnatganligi sababli, xabarlar navbatlarining maxfiyligi, yaxlitligi va
mavjudligini ta'minlash hal qiluvchi ahamiyatga ega bo'ladi.
Tadqiqotchilar ma'lumotlarni ruxsatsiz kirish yoki buzishdan himoya
qilish uchun xabarlar va navbatlarga qo'llanilishi mumkin bo'lgan
shifrlash usullarini tekshirishlari mumkin. Ular navbatlarga kiruvchi
qurilmalar yoki ob'ektlarning identifikatorlarini tekshirish uchun
autentifikatsiya usullarini ham o'rganishlari mumkin.
Bundan tashqari, tadqiqotlar o'rnatilgan tizimlarning xabar navbatlari
uchun maxsus moslashtirilgan hujumlarni aniqlash va oldini olish
mexanizmlarini loyihalashga qaratilishi mumkin. Xabarlarni buzish,
xabarlarni kiritish yoki xizmat ko'rsatishni rad etish hujumlari kabi

---

hujumlarni aniqlash va yumshatish o'rnatilgan tizimlarda aloqaning
yaxlitligi va ishonchliligini himoya qilishga yordam beradi.
Bundan tashqari, xabarlar navbatida maxfiylikni saqlash usullarini
o'rganish muhim bo'lishi mumkin. Ko'pgina o'rnatilgan tizimlar shaxsiy
salomatlik ma'lumotlari yoki joylashuv ma'lumotlari kabi nozik
ma'lumotlar bilan ishlaydi va xabarni uzatish va saqlash vaqtida ushbu
ma'lumotlarning maxfiyligini ta'minlash juda muhimdir.
Shuningdek, o'rnatilgan tizimlarning resurs cheklovlari va cheklangan
hisoblash quvvatini hisobga olgan holda, tizimning ishlashi va energiya
sarfiga minimal ta'sir ko'rsatadigan engil xavfsizlik mexanizmlarini
o'rganish foydali bo'ladi, tadqiqot o'rnatilgan tizimlarda xabarlar
navbatining o'zaro ishlashi muammolarini hal qilishi mumkin. Ushbu
tizimlar ko'pincha turli protokollar va aloqa standartlaridan
foydalanganligi sababli, turli xil qurilmalar va platformalar o'rtasida
uzluksiz integratsiya va aloqa uchun texnikani ishlab chiqish umumiy
ulanish va funksionallikni oshirishi mumkin.

---

XULOSA
Xulosa qilib aytganda, o'rnatilgan tizimlar uchun xabarlar navbati
bo'yicha kelajakdagi tadqiqotlar shifrlash, autentifikatsiya, tajovuzni
aniqlash va maxfiylikni saqlash kabi xavfsizlik jihatlariga e'tibor qaratish
kerak. Bundan tashqari, birgalikda ishlash muammolarini hal qilish va
engil xavfsizlik mexanizmlarini ishlab chiqish turli sohalarda o'rnatilgan
tizimlarni keng qo'llash va xavfsiz ishlashi uchun foydali bo'ladi,
o'rnatilgan operatsion tizimlar uchun xabarlar navbati bo'yicha
kelajakdagi tadqiqotlar real vaqt imkoniyatlari, quvvat samaradorligi,
nosozliklarga chidamlilik, ilg'or texnologiyalar bilan integratsiya va
rivojlanayotgan hisoblash paradigmalarining ta'siriga e'tibor qaratishi
mumkin. Ushbu sohalarga murojaat qilish turli sohalarda, jumladan IoT,
avtomobilsozlik, sog'liqni saqlash va sanoatni avtomatlashtirishda
o'rnatilgan tizimlarning imkoniyatlari va samaradorligini yanada oshiradi.

---

Document Outline

• MAVZU:O‘rnatilgan operatsion tizimlarda xabarlarni
• Reja 
• Jarayonlararo aloqa
• Jarayonlararo aloqa
• Xabarlar navbati
• Xabarlar navbati
• Xabarlar navbati
• Xabarlar navbati
• Xabarlar navbati
• Xabarlar navbatidan foydalanish
• Xabarlar navbatidan foydalanish
• Xabarlar navbatini loyihalashga misollar