Mühazirə 1 İnformatika və onun əsas anlayışları

RGB (True Color)  sistemində bütün rənglər qırmızı (Red), yaşıl (Green) 

və  göy  (Blue)  rəngin  tonlarının  qarışdırılması  nəticəsində  alınır.  Burada 

16777216  rəng  mövcuddur  və  təsvirin  hər  bir  nöqtəsi  yaddaşda  24  bit 

(16777216= 2

24

), yəni 3 bayt yer tutur. Hər əsas rəng (Red, Green və Blue) üçün 

isə 8 bit yer ayrılır. 

CMYK (True Color) - Cyan - abı, Magenta - bənövşəyi (çəhrayı), Yellaw 

-  sarı,  blacK  -  qara.  CMYK  sistemində  2

32

  (4294967296)  müxtəlif  rəngdən 

istifadə edilir və təsvirin hər bir nöqtəsi uyğun olaraq yaddaşda 32 bit (4 bayt) 

yer tutur. 

Aşağıdakı cədvəldə qrafiki təsvir üçün bəzi rejimlər göstərilmişdir: 

 

Sistemin adı 

Rəng sayı 

Hər bir nöqtənin 

həcmi (bitlə) 

Hər bir nöqtənin 

həcmi (baytla) 

2 rəngli 

2(2

1

) 

1 

- 

16 rəngli 

16 (2

4

) 

4 

- 

256 rəngli 

256 (2

8

) 

8 

1 

High Color (2

16 

rəngli) 

65536 (2

16

) 

16 

2 

RGB (2

24

 rəngli) 

16777216(2

24

) 

24 

3 

CMYK (2

32

 rəngli) 

■■— ..... Oıııı 

4294967296 (2

32

) 

32 

4 

 

Bir çox diazayn proqramlarında işləyən zaman həm RGB, həm də CMYK 

sistemindən  istifadə  etmək  mümkündür.  RGB  sistemi  ilə  hazırlanmıs  təsvirlər 

CMYK-a görə yaddaşda daha az yer tutur, buna görə də, internet üçün təsvirlər 

---

12 

 

hazırlayan zaman RGB sistemi, poliqrafıyada isə CMYK sistemi istifadə edilir. 

Video tip informasiyanın kodlaşdırılması. Video informasiyanın kodlaş-

dırılması təsvirlə müqayisədə daha mürəkkəbdir. Burada təsvirlər hərəkət etdiyi 

üçün  videoların  yaddaş  həcminə  təsir  edən  amillər  daha  coxdur.  Tutaq  ki, 

512x512 ölçüsündə göstərilən video 256 (2

8

 yəni, - hər nöqtə 8 bitlə kodlaşdırılıb) 

rəng çalarına malikdir. Kadrların hərəkət sürəti 16 kadr/san və videonun müddəti 

32 saniyədir. Bu halda səs nəzirə alınmadan bu videofaylın ölçüsü aşağıdakı kimi 

hesablanacaq: 

51251281632 = 2

9

2

9

2

3

2

4

2

5

 = 2

30

 bit = 2

7

 Mbayt = 128 Mbayt 

Audio  (səs)  faylının  kodlaşdırılması.  Səs  fayllarının  kodlaşdırılması 

zamanı əsasən kompüterlərdə 18 bitlik (aşağı keyfiyyət; 256 - 2

8

) və ya 16 bitlik 

(yüksək keyfiyyət; 65536 = 2

16

) səs kartlarından istifadə edilir. 16 bitlik (65536 = 

2

16

 amplituda) səs kartından istifadə edən kompüterdə, 64 saniyəlik 44kHs (44 

kHs = 44000 Hs) tezlikli audio faylın həcmi aşağıdakı kimi tapılır: 

166444000 =5632000bit= 5500 Kbayt 

16 bit=2 bayt 

5632000:1024=5500 

Ədədlərin  (həqiqi  ədədlərin)  kodlaşdırılması.  Ədədlər  kompüterin 

yaddaşında 0 və 1 rəqəmləri ilə ifadə edilir. Həqiqi ədədlərin 0 və 1 vasitəsi ilə 

ifadə edildiyi say sistemi ikilik say sistemi adlanır. 

Multimediya  informasiyanın  kodlaşdmrılması.  Multimediya  faylı 

dedikdə səs, mətn, qrafik, video və s. kimi informasiyaların birləşməsi nəzərdə 

tutulur. Buna görə də, bir çox hallarda multimediya fayllarının həcmi çox böyük 

olur. Aydın məsələdir ki, multimediya faylı özündə fərqli formatlı informasiya 

saxladığı üçün, onun həcmini hesablamaq praktiki olaraq çox çətindir.