Mühazirə Kimyəvi kinetikanın mahiyyəti. Kimyəvi reaksiyanın sürəti və ona təsir edən amillər

Dispersləşmə üsulu. Müxtəlif üsullarla dispersləşmə mümkündür. 

Dispersləşməni mexaniki, fiziki, fiziki-kimiyəvi üsullarla aparmaq olar. Mexaniki 

üsulda hissəciklər müxtəlif dəyirmanlarda xırdalanırlar. Kolloid sistemlər almaq 

üçün kürə dəyirmanlarından istifadə olunur. Fiziki üsullara misal olaraq 

sistemdən ultrasəs keçməsini misal göstərmək olar. Mühitdən ultrasəs keçdikdə 

yerli sıxılma və genişlənmə baş verdiyindən hissəciklər xırdalanırlar. Fiziki-

kimyəvi üsulla kolloid sistem alınmasına aşağıdakını misal göstərmək olar. Təzə 

çökdürülmüş Fe(OH)

3

 üzərinə FeCl

3

 məhlulu əlavə etsək kolloid məhlul alınar.  

Müxtəlif üsullarla alınmış kolloid sistemlər bu və ya digər dərəcədə digər 

maddələrlə çirklənmiş olurlar. Kolloid sistemləri təmizləmək üçün dializdən və 

süzgəcləmədən istifadə olunur. Dializin mahiyyəti aşağıdakı şəkildə əks olunur. 

                 

 

 

 (2) qabında kolloid məhlul, (1) qabında su yerləşdirilir. (2) qabının aşağı 

hissəsi yarımkeçirici xassəyə malikdir, kolloid hissəcikləri keçirmir, kiçik 

molekul və ionları keçirir. (1) qabından daim təmiz su axıdılır. Qarışıqlar adətən 

kiçik molekullu olduqlarına görə (2) qabından (1) qabına keçirlər və su ilə 

yuyulurlar. Dializin mənfi cəhəti odur ki, proses çox yavaş sürətlə gedir. Başa 

çatması üçün həftələr, bəzən aylar lazımdır. Digər tərəfdən prosesin aparılması 

üçün çoxlu miqdarda su lazımdır. Dializi sürətləndirmək üçün elektrodializdən 

istifadə edirlər. Elektrodializator yarımkeçirici arakəsmələri olan 3 hissədən 

ibarətdir. Orta hissəyə təmizlənəcək kolloid məhlul tökülür. Kənarlarda katod və 

anod yerləşdirilir. Katod və anod təmiz su ilə yuyulur. Elektrodializ qısa müddətə 

(bir neçə dəqiqə və ya saat) başa çatır və həlledici sərfi azdır.  

---

Süzgəcləməni aparmaq üçün ultrasüzgəcdən istifadə olunur. Bildiyimiz 

kimi kolloid hissəciklər ultrasüzgəcdən keçmirlər, kiçik molekul və ionlar 

ultrasüzgəcdən keçirlər. Ona görə də süzgəcləmə üsulu ilə kolloid sistemi 

təmizləmək olur. Süzgəcləməni sürətləndirmək üçün təzyiqlər fərqi tətbiq olunur, 

proses ya aşağı təzyiqdə, ya da təzyiq altında aparılır.