Mühazirə mətnləri Tərtibçilər: Məcid İsmixanov, Rəfiqə Bəxtiyarova

Müəllimin şəxsiyyəti səmərəli pedaqoji ünsiyyətin mühüm amili kimi. Pe-
daqoji ünsiyyətin səmərəsi müəllimin şəxsi keyfiyyətlərindən, ünsiyyət mədəniyyə-
tindən çox asılıdır. Müəllim-tərbiyəçi hər sahədə olduğu kimi, bu məsələdə də tələbə-
lərə nümunə olmalıdır. Müəllimin şəxsi keyfiyyətləri – alicənablığı, müdriklik, xeyir-
xahlıq, insanpərvərlik və yüksək vətəndaşlıq mövqeyi, elmi dünyagörüşü, dərin bilik
və erudisiyası uğurlu ünsiyyətin vacib şərtlərindəndir. Alicənab, humanist müəllim tə-
ləbəyə sadəcə obyekt kimi yox, şəxsiyyət kimi yanaşır, xırda, cılız hissələrə və hə-
rəkətlərə yol vermir. 
Tərbiyəçinin  ünsiyyətlilik bacarığı  da pedaqoji ünsiyyətə müsbət təsir göstərir.
Ünsiyyətlilik   müəllim-tərbiyəçi   üçün   sadəcə   şəxsi   keyfiyyət   kimi   yox,   şəxsi-peşə
keyfiyyəti kimi əhəmiyyət kəsb edir. Ünsiyyətlilik bacarığına malik olmayan müəl-
lim-tərbiyəçi  tələbələr üçün cansıxıcı, əlçatmaz olur. Buna görə də gənclərlə işləyən
müəllim-tərbiyəçi özündə ünsiyyətlilik bacarığı formalaşdırmağa çalışmalıdır.
Pedaqoji ünsiyyət pedaqoji etika tələblərinə əsaslanmalıdır. Bu tələblər sırasına
pedaqoji peşə borcu və ləyaqəti, peşə vicdanı, ədalətlilik, pedaqoji nüfuz kimi kate-
119

---

qoriyalar daxildir. Pedaqoji peşə borcu cəmiyyətin müəllim qarşısında qoyduğu yük-
sək tələblər səviyyəsində işləməyi, bu sahədə məsuliyyət hissini nəzərdə tutur. Peşə
borcu və ləyaqəti müəllimin özünün və təmsil etdiyi kollektivin şərəfini və ləyaqətini
uca tutmaqda, ona ləkə gətirən əməllərdən çəkinməkdə ifadə olunur.
Pedaqoji etika tələbləri içərisində  ədalətlilik  müəllimin nüfuzuna, ünsiyyətinə
güclü təsir göstərir. Ədalətlilik müəllimi tələbə gözündə nə qədər yüksəldirsə, əda-
lətsizlik – bir o qədər alçaldır. Ədalətsizlik şəraitində normal   ünsiyyətdən söhbət
gedə bilməz. 
Müəllim-tərbiyəçi  pedaqoji ünsiyyət mədəniyyətinə  yiyələnməli, tələbələrlə ün-
siyyət formasını daim təkmilləşdirməyə çalışmalıdır. Bunun üçün ünsiyyətin dəyişən
şəraitinə operativ bələdləşmək; ünsiyyət şəraitinə, tələbə qrupuna və tələbələrin fərdi
xüsusiyyətlərinə   görə   adekvat   ünsiyyət   vasitələrini   düzgün   müəyyənləşdirmək;
tələbələrlə   ünsiyyətdə   neqativ   ustanovka   doğuran   stereotipləri   aradan   qaldırmaq
vacibdir. 
Müasir şəraitdə əməkdaşlıq pedaqoqikasının başlıca tələblərindən biri müəllim-
tələbə   (şagird)   münasibətlərinin   humanistləşdirilməsi   və   demokratikləşdirilməsidir.
Müəllim-tərbiyəçi pedaqoji-peşə mədəniyyətinə yiyələnməklə öz işini müasir tələblər
səviyyəsində qura bilər.