Mühazirə MÖvzu 1 Fəlakət təbabəti və Mülki Müdafiə tibb xidmətinin tə şkili, quruluşu, fə nni, vəzifələri MÖvzu 2

 
88
Elektrik zədələnmələri 
Bu cür zədələnmələr mərkəzi sinir sisteminə elektrik cərəyanı təsir edərkən baş verir. Yüngül 
zədələnmə qısa müddətli özündəngetmə halı ilə xarakterizə olunur. Ağır zədələnmə zamanı adam 
huşunu itirir, onun nəfəsi və ürək fəaliyyəti zəifləyir. Belə vəziyyətə düşmüş adam bəzən meyidə 
oxşayır. Bədənin elektrik məftilinə toxunan səthində ortası bir qədər əzilmiş sarımtıl ləkə müşahidə 
edilməsi mümkündür. Qısaqapanma zamanı adam termik yanıqlara da məruz qala bilər. Tibbi yardım 
göstərərkən ilk tədbir – adama elektrik cərəyanının təsirini kəsməkdir. Yardım göstərən şəxs elektrik 
cəryanı mənbəyini şəbəkədən açmalıdır. Əgər mümkün olmursa, onda cərəyan altında olan məftili 
zədələnən adamdan kənar etməlidir. Bu zaman yadda saxlamaq lazımdır ki, elektrik cərəyanı altında 
olan adamın özü də cərəyan keçiricisinə çevrildiyinə görə, ona çılpaq əllə toxunmaq olmaz. Cərəyanın 
təsirindən xilas edilməmiş adamı ancaq rezin əlcəklərlə və ya ələ quru əsgi sarıyıb, onun paltarının 
quru hissəsindən yapışıb, yaxud quru taxta üzərində dayanaraq və belə taxtanı zədələnmiş adamın 
altına itələyərək cərəyan məftilindən ayırmaq lazımdır. Metal əşyalardan istifadə etmək olmaz. Bundan 
sonra, huşsuz halda olan adamı arxası üstə uzadır, köynəyinin yaxasını və bel kəmərini açır, ona 
naşatır spirti iylədirlər. Nəfəsi və ürək fəaliyyəti dayandıqda süni tənəffüs verir və ürəyi xaricdən 
massaj edirlər. Bədənin elektrik cərəyanından zədələnmiş sahəsinə steril sarğı qoyurlar. 
Günvurma 
Orqanizmin həddən artıq qızması zamanı adamlarda günvurma və ya istilikvurma baş verə bilər. 
Bu xəstəliklərin əsas əlamətləri bədənin hərarətinin 40-41ºC-yə yüksəlməsi, nəbzin dəqiqədə 150-170 
və tənəffüsün dəqiqədə 30 dəfəyədək tezləşməsi, sifətin kəskin sürətlə qızarması, bəzən isə avazıması, 
çox güclü tərləmə, başın gicəllənməsi və baş ağrılarıdır. 
İlk tibbi yardım göstərərkən zərərçəkəni kölgəli yerdə uzadır, paltarın yaxasını və bədəni sıxan 
digər yerlərini açıb boşaldır, başa və sinəyə yaş dəsmal qoyur, su içirdirlər. Adam huşunu itirdikdə 
gicgahlarına naşatır spirti sürtür, nəfəsi kəsildikdə süni tənəffüs verilir , ürəyin fəaliyyəti dayandıqda 
xarici ürəyin massajı aparılır. 
İlanvurma 
Zəhərli ilan adamı vurduqda onun zəhəri yara yerindən orqanizmə keçir. Bir sıra zəhərli ilanların 
zəhəri insan həyatı üçün olduqca təhlükəlidir və vaxtında yardım göstərilməzsə ölümə səbəb ola bilər. 
İlan vuran zaman ilk tibbi yardım göstərərkən dərhal ilanın dişlədiyi yerdən yuxarıda turna 
qoyurlar. Sonra yara yerinə banka qoymaqla və ya yardım götərən adamın ağız boşluğu sağlamdırsa 
zəhəri sormaqla kənar edirlər. İlan vurmuş yeri 1%-li kalium-permanqanat məhlulu ilə yuyur, həmin 
yerə buz qoyurlar. Zədələnmiş şəxsi dərhal ən yaxın tibb müəssisəsinə aparırlar. Ən təsirli profilaktika 
və müalicə vasitəsi-ilan zəhəri əleyhinə serum vurmaqdır. 

---