Mühazirə MÜƏYYƏNLİK ŞƏraitiNDƏ QƏrar qəbul etmə

4.3. Paretto optimallığının səmərəli variantlarının-alternativlərinin seçilməsi
Vektor meyarlarının müqayisə olunması kifayət qədər mürəkkəb problemdir. Məsələn: -alternativ, s və v dominantdır. Yerdə qalan vektorların qiymətlərini mü­qayisə etmək mümkün deyil. Yəni,



, buna görə də

, buna görə də

	k1	k2	k3
u	5	3	7
v	4	3	6
s	5	2	7
t	6	3	1

Beləliklə, bütün vektor qiymətlər çoxluğu 2 alt çoxluğa bölünür:

- -səmərəli vektor qiymətlər çoxluğu;

- - səmərəli vektor qiymətlər çoxluğu.

Paretto teoremi: Tutaq ki, 2 vektor qiyməti verilmişdir:





olarsa, onda 1-dən m-ə qədər olan aralıqda elə mövcuddur ki,

və ya

,

onda

olar. Burada –paretto üstünlüyü adlanır. Paretto üstünlüyü yoxdursa, onda –effektiv vektor qiymətlər çoxluğu və varianta uyğun isə -effektiv variantlar çoxluğu təsvir olunur [39].

Baxılan hal üçün :

effektiv vektor qiymətlər çoxluğudur.

Effektiv vektor qiymətlər çoxluğu adətən məsələnin həllinin açıq şəkildə alınmasına imkan verməsinə baxma­yaraq, vacib hesab olunur. Belə ki, həmişə məsələnin həlli zamanı mümkün variantların qısaldılması həyata keçirilir ki, bu da məsələnin həllini sadələşdirir.

Tezlik meyarının normallaşdırılmasının köməyilə vek­tor meyarlar çoxluğunun yeganə həllinə qədər müəyyən ri­yazi alqoritmlərdən istifadə olunur. Hər bir yeni addımda meyara vacib olan yeni informasiya daxil olur. Çoxaddımlı üsuldan praktikada istifadə etmək asandır. Ancaq bir addımlı üsul daha dəqiq hesab olunur. Bir addımlı üsulda bütün giriş informasiyaları məsələnin qurulması zamanı daxil edilir. Adətən bir addımlı üsul bir həllin alınmasına imkan verir.

Bir addımlı üsul 2 qrupa ayrılır: evrestik və analitik nəzəri.

Evrestik üsul bir addımlı üsullar içərisində səmərəli meyarlı-kriterial üsul hesab olunur. Burada əsas məqsəd meyarlar arasında ən səmərəlisini secməkdir. Rəhbər təyin edilir. Bundan sonra məsələ ekstermum şərti daxilində xətti proqramlaşdırma ilə həll olunur.