Xtəsadüfiü kəmiyyəti ilə bağlı olan sınağa baxaq.müşahidə edilir. Sınağı aparılma şərtləri dəyişmədən n dəfə təkrar edərək Xtəsadüfü kəmiyyətinin
müşahidə edilmiş
X i (i 1,2,..., n)qiymətlərini alarıqAydındır ki,
X i ( i 1,2,..., n)
asılı
olmayan təsadüfü kəmiyyətlərdir və onların hər biri Xtəsadüfü kəmiyyəti ilə eyni paylanma funksiyasına malikdir.
Sınağın
X i ( i 1,2,..., n)
nəticələri statistik məlumatların mühüm bir
sinfidir.Bu sinfə daxil olan statistik məlumatların öyrənilməsində xüsusi terminologiyadan istifadə edilir.
Belə bir sınağa baxaq: Tutaq ki, hər hansı bir sonlu A çoxluğu verilmişdir.Çoxluqdan təsadüfü olaraq bir element seçilr, onun müəyyən X xarakteristikası qeyd edilir və yenidən çoxluğa qaytarılır. Hər bir elementin
seçilmə ehtimalının eyni olduğu fərz edilir.Bu halda verilmiş A çoxluğu baş yığım və ondan təsadüfü şəkildə seşilən kiçik həcmli elementlər yığımı isə seçmə yığım və yaxud sadəcə olaraq həcmi n olan təsadüfü seçim, təsvir edilən proses isə təsadüfü seçim adlanır.
Əksər hallarda tədqiqatçını elementlərin özü deyil, onların müəyyən xarakteristikaları və yığımda paylanması maraqlandırır.Bu cür hallarda baş yığıma elementlər çoxluğu kimi deyil, Xtəsadüfü kəmiyyətinin qiymətlər çoxluğu kimi
baxmaq məqsədəuyğundur.Bu halda müşahidə eilmiş
X i (i 1,2,..., n)qiymətlərinə
Xtəsadüfü kəmiyyətinin qiymətlər çoxluğundan ayrılmış həcmi n olan seçim kimi baxılır. Başqa sözlə təsadüfü seçim təsadüfü kəmiyyət üzərində ardıcıl aparılmış n asılı olmayan müşahidənin nəticəsidir.
Yuxarıda qeyd edildiyi kimi riyazi statistika ehtimal nənəzəriyyəsinə əsaslanır və onın əsas məsələsi seçmə məlumatlara əsasən baş yığımın xarakteristikalarını qiymətləndirməkdən ibarətdir
Ə D Ə B İ Y Y A T
1.S.Ö.Ömərov, N.Ə.cavadov.Riyazi və tətbiqi statisyika.Bakı, Azərnəşr, 2007.
2. Ə.Ə.Hüseynov, S.Y.Qasımov. Ehtimal nəzəriyyəsi və riyazi statistika. Bakı, Çaşıoğlu, 2006.
Dostları ilə paylaş: |