14.Yanacaq-hava (qaz-hava) qarışığı partlayışı Yanacaq-hava qarışığı (YHQ) partlayışında yaranan zərbə dalğasının insanlara, binalara, qurğulara təsir
xarakteri nüvə partlayışının zərbə dalğasının təsir xarakteri ilə, demək olar ki, eynidir.
Yanacaq-hava qarışığının partlayışında aşağıdakı 3 əsas zona yaranır:
I zona – detonasiya dalğası zonası Detonasiya dalğası zonasının (I zonanın) radiusu (detonasiya radiusu, R 1 ) aşağıdakı formulla hesablanır:
R 1 =
3
5
,
17
Q
, m,
harada:
Q – sıxılmış karbohidrogen qazının miqdarıdır, t.
Detonasiya dalğası zonasının önündəki izafi təzyiqin maksimal qiyməti 1500-1700 kPa olur.
II zona – partlayış məhsullarının təsir zonası Partlayış məhsullarının təsir zonasının radiusu (R 2 ) və zonanın önündəki izafi təzyiq ( P f2 ) aşağıdakı
formullarla hesablanır:
R 2 = 1,7
R 1 , m;
P f2 = 1300
3
1
R R + 50, kPa,
harada R – izafi təzyiqin P f2 qiyməti təyin edilən nöqtədən partlayış mərkəzinə qədər olan məsafədir, m.
Bu zonada izafi təzyiqin qiyməti 1350-300 kPa həddində olur.
I və II zonada bina və qurğular tam dağılmaya məruz qalırlar.
III zona – hava zərbə dalğasının təsir zonası Hava zərbə dalğasının təsir zonasını 3 yarımzonaya bölürlər:
• güclü dağıntılar yarımzonası (xarici sərhəddində izafi təzyiqin qiyməti
50
=
f P kPa);
• orta dərəcəli dağıntılar yarımzonası (xarici sərhəddində izafi təzyiqin qiyməti
30
=
f P kPa);
• zəif dərəcəli dağıntılar yarımzonası (xarici sərhəddində izafi təzyiqin qiyməti
10
=
f P kPa).
Zərbə dalğasının təsir zonasında izafi təzyiqin qiymətini hesablamaq üçün « K » nisbi kəmiyyətinin qiyməti
hesablanır:
1
3
24
,
0
R R K
=
və ya
3
3
014
,
0
Q R K
=
,
harada R 3 – partlayış mərkəzindən izafi təzyiqin qiymətinin təyin edildiyi nöqtəyə qədər olan məsafədir.
« K » nisbi qiymətdən asılı olaraq izafi təzyiq ( P f3 )
aşağıdakı formullar vasitəsilə hesablanır:
K
2 olduqda: P f3 =
)
1
8
,
29
1
(
3
700
3
−
+
K ;
K > 2 olduqda: P f3 =
158
,
0
lg
22
+
K K .
Yanacaq-hava qarışığının partlayışında bu zonalardan savayı, daha iki zona: istilik sahəsinin təsir zonası və
toksiki yanma məhsullarının formalaşdırdığı toksiki tüstüləmə zonası da yaranır.
