Mulohaza va mantiqiy bog‘lovchilar

4. Implikatsiya amali. x va y mulohazalar implikasiyasi deb faqat 

x chin va y yolg’on bo’lgandagina yolg’on bo’lib qolgan hollarda chin

bo’lgan mulohaza amaliga aytiladi.
Implikatsiya so’zi lotincha bo’lib, “zich bog’lamoq” degan 

ma’noni bildiradi. Bu amal  belgisi bilan belgilanadi va xy mulohaza

agar x bo’lsa u holda y deb o’qiladi.
Buni chinlik jadvali asosida quyidagicha ifodalash mumkin:
X
Y

X  y

CH

Ch
Ch

CH

Yo
Yo

Yo

Ch
Ch

Yo

Yo
Ch

Bundan ko’rinadiki, implikatsiya x mulohaza asos, gipoteza, dalil 
mulohaza sanaladi. y mulohaza esa bu asosning oqibati deyiladi.
So’zlashuv nutqida implikatsiya “agar x bo’lsa, u holda y” mulohazaning 
quyidagi sinonimlari mavjud:
1)

“x bo’lsa y bo’ladi”;

2)
“agar x bo’lsa, u holda y bo’ladi”;
3)

“x dan y hosil bo’ladi”;

4)
“agar x bo’lsa, y kelib chiqadi”;
5)

“y agar x bo’lsa”;

---

---

6)
“x y uchun etarli shartdir”;

5. Ekvivalentlik (ekvivalensiya) amali (teng kuchlilik amali). Bu 
amal  belgi bilan ifodalanadi va xy murakkab mulohaza “x
ekvivalent y” deb o’qiladi. Murakkab mulohaza xy chin bo’ladi agar x 
va y lar chin, yoki x va y lar yolg’on bo’lsa, boshqa hollarda bu amal
yolg’on bo’ladi. Bular “zarur va kifoya”, “faqat va faqat”, “faqat va faqat 
shundagina”, “qachonki”, “bajarilishi etarli va zarurdir” kabi
bog’lovchilar o’rdamida tuziladi.
Bu amalni chinlik jadvali asosida quyidagicha izohlash mumkin:

X

Y
X  Y

CH

Ch
Ch

CH

Yo
Yo

Yo

Ch
Yo

Yo

Yo
Ch