Nutqdagi tovush hodisalari: nutq istalgan axborot belgili tizimlar vositasida etkazilishi mumkin. Psixologiyada verbal (nutq) va noverbal (nutqiy bo‘lmagan vositalar) kommunikatsiya mavjud. Nutq kommunikatsiyaning universal vositasidir. Nutq insonning boshqalar bilan tabiiy til vositasida amalga shiriladigan muloqot jarayoni demakdir. Muloqot samaradorligi muloqotdagilar uchun umumiy tilni, shuningdek, ta’lim, umumiy madaniyat va nutq madaniyati kabi muhim bo‘lgan omillarni belgilab beradi. Verbal nutq muloqotning noverbal vositalaridan foydalanish bilan to‘ldiriladi.misol sifatida 1960-yillar boshiga kelib, falsafa va sotsiologiya ilmiy adabiyotlarida Tasavvur hosil bo‘lishi uchun mazkur ta’riflardan faqat to‘rttasni keltirib o‘tamiz:
«Kommunikatsiya – bu murakkab dinamik tizimlar va uning axborotni qabul qilish, to‘plash, o‘zgartirish imkoniga ega qismlari o‘rtasida axborot almashinuvi». «Kommunikatsiya – bu axborotni o‘ziga xos almashish, uning emotsional va intellektual mazmunini aks ettirish jarayoni».
«Kommunikatsiya – noverbal va verbal harakatlar natijasida axborot olish».
Noverbal muloqot
Ekspertlarning xulosalariga ko’ra, muloqotning juda katta qismini noverbal aloqa tashkil etadi. Biz har kuni minglab noverbal belgi va harakatlarga, shu jumladan, gavda holati, yuz (mimika) ifodalari, ko’z ifodasi, imo-ishoralar hamda so’zlash ohanggiga o’z munosabatimizni bildiramiz.
Noverbal muloqot va xulq-atvor to’g’risidagi ilmiy izlanishlar 1872 yilda Charlz Darvinning “Insonlarvahayvonlardaemotsiyalar ifodasi” nomli asarining nashriyoti bilan boshlandi. O’sha vaqtdan buyon, so’zlarsiz muloqot va xatti-harakatlarning turlari, ta’siri va ularning ifoda etilishi bo’yicha ko’plab tadqiqotlar olib borildi. Ushbu ishoralarning sezilarli darajada o’ta kichikligi bois biz ulardan ongli ravishda xabardor bo’lmaymiz. Biroq, tadqiqotlar noverbal muloqotning to’qqiz turini, shu jumladan noverbal belgi va xatti-harakatlarni aniqladi.
