Mundarija Fizik-kimyoviy tadqiqot usullarining umumiy xususiyatlari va klassifikatsiyasi
Ultrabinafsha spektroskopiyaning organik moddalar tuzilishini aniqlashda ishlatilishi
Yüklə 213,61 Kb.
|
|
Ultrabinafsha spektroskopiyaning organik moddalar tuzilishini aniqlashda ishlatilishi
Organik moddalarning tuzilishini aniqlash uchun elektromagnit spektrining 200-800 nm sohasi amaliyotda ishlatiladi, bundan kichik qiymatli sohadagi yutilish jarayonlarini o‘rganish uchun ancha murakkab asboblar kerak bo‘ladi. 200-800 nm sohada to‘yingan uglevodorodlar va ularga mos kelgan aminlar, spirtlar va efirlar yutilish maksimumini hosil qilmaydi. Tarkibida qo‘shbog‘ tutgan karbon kislotalari 200-250 nm oralig‘ida yutilish maksimum hosil qiladi, ammo bu sohada ikkita qo‘shbog‘ va benzol xalqasi bo‘lgan birikmalarning yutilish maksimumlari namoyon bo‘lganligi uchun to‘-yinmagan karbon kislotalari ham UB spektri yordamida o‘rganilmaydi. Elektron spektrlar asosan tarkibida bir qancha qo‘shbog‘ tutgan hamda n* elektron o‘tish bilan izohlanadigan geteroatomli molekulalarni tekshirishda kerakli ma’lumotlar beradi. UB spektrini o‘rganishda moddaga tegishli bo‘lgan yutilishning molyar koeffitsientini () va to‘lqin uzunligining () qiymatini aniqlash kerak. Ayrim xromoforlarning bu qiymatlari 5-jadvalda ko‘rsatilgan. Agar UB spektrida lg 2 bo‘lsa noma’lum modda tarkibida SqO yoki CqS guruxlari, lg q 2-3 hamda q 250-300 nm bo‘lsa benzol xalqasi borligi va lg 4, maks 200 nm ga ega bo‘lsa molekulada bir qancha qo‘shbog‘lar borligini kuzatish mumkin. Agar molekulada bir-biriga o‘xshash ikki yoki undan ortiq xromofor guruxlar bo‘lsa, spektrdagi yutilish maksimumlarining qiymati va holati xromofor guruxlarning bir-biriga nisbatan joylashishiga bog‘liq bo‘ladi. Xromofor guruxlar yonma-yon joylashsa, har bir guruxga xos bo‘lgan ikkita yutilish maksimumi namoyon bo‘ladi. Masalan, - dikarbonilli birikmalar kichik intensivlikdagi ikkita yutilish maksimumini (.maks) hosil qiladi Ayrim xromoforlarning UB sohada yutilish qiymatlari.
Noma’lum moddalarning spektrini talqin qilishda tuzilishi ma’lum bo‘lgan moddalarning spektrlari bilan solishtirish kerak. SHunday qilib, UB spektroskopiya noma’lum organik moddalar qanday sistemadan tashkil topganini bilishga hamda undagi xromofor guruxlarning tabiatini aniqlashga imkon beradi, ammo olingan natijalar modda tuzilishini to‘liq aniqlash uchun etarli emas, shuning uchun ham uni fizikaviy usullarning boshqa turlarining bergan ma’lumotlari bilan to‘ldirish zarur. Bu optik spektroskopiyaning organik moddalar tuzilishini o‘rganishdagi kamchiliklaridan biri o‘rganilayotgan moddalarni maxsus erituvchilarda yaxshi erimasligidadir, shuning uchun juda ko‘p birikmalarni bu spektroskopiya bilan o‘rganishda qiyinchilik sodir bo‘ladi. Shunday qilib, UB spektroskopiya organik moddalarning tuzilishi va ayrim anorganik moddalarning eritmadagi holatini aniqlashda muhim fizikaviy usullardan hisoblanadi, undan faqat nazariy masalalarni xal etishgina emas, balki moddalarning miqdoriy analizini olib borishda ham keng miqyosda foydalanish mumkin.
Yüklə 213,61 Kb. Dostları ilə paylaş:
|