Мундарижа

2.3. Energotejamkor yoritgichning printsipial sxemasini loyixalash.
Loyihalanayotgan energotejamkor yoritish tizimini shilab chiqarish korxonalarda, katta xona va zallarni yoritishda qo’llash maqsadga muvofiq bo’ladi. Qanchalik katta joyni yoritmoqchi bo’lsak svetodiodlarni sonini shunchalik ko’paytiramiz. Svetodiodlarini sonini ortishi tejamkorlik darajasi shunchalik ortib boradi. Bizning loyixamizda ikkitadan svetodiodimiz ketma-ket qilib ulangan. Bitta svetodiodimizni istemol toki I_D1=5mA ga teng bo’lsa, bizning yoritgichni svetodiodlarini istemol toki quydagicha bo’ladi:
I_DU= I_D1+ I_D2=5mA+5mA=10mA (2.2.)
Agar yoritgichlarimizni bshqaruv qurilmasiz ulasak uning istemol toki quydagicha bo’ladi:
I¹_DU= I_D1+ I_D2 +...+ I_D16=5mA+5mA+...+5mA =80mA
Bundan ko’rinib turibdiki yoritgichlarda biz quyidagi energiyani tejab qolyapmiz:
I_DT= I¹_DU - I_DU =80mA-30mA=50mA
Lekin qurilmamizning kamchiligi xam mavjud bo’lib, tejamkorlik darajasiga salbiy tahsiri bor. Kamchiligi shundaki yoritgichlar maxsus boshqaruv qurilmasiga ega bo’lib, u ikkita mantiqiy mikrosxemal, tranzistor, kondensator va qarshilikdan tashkil tobgan.
Boshqaruv impulg’slarini xosil qilish uchun K155LA3 mikrosxemasi ishlatilgan. Uning istemol toki I_la3=20mA ga teng. Boshqaruvchi signal chastotasi mikrosxemaga qo’yilgan qarshilik va kondensatorga bog’liq. Signal chastotasi quydagicha aniqlanadi:
f=1/RC f= 1/1*10^-6*20=10⁵/2=5*10⁴Gts=50kGts
Yoritgichlarni boshqarishni amalga oshirayotgan tranzistorlar bazasini tok bilan birin ketin K561IE8 mikrosxemamiz taminlab turibdi. Bu mikrosxemamizning istemol toki I_ie8=5mA dan iborat.
Demak boshqaruv qurilmamizning istemol toki quydagicha aniqlanadi:
I_bosh= I_la3+ I_ie8=20mA+5mA=25mA
Biz loyixalagan 16 ta svetodiodli boshqaruv qurilmasiga ega bo’lgan energotejamkor yoritgichning umumiy istemol tokini quyidagicha xisoblaymiz:
I_u= I_DU+ I_bosh=10mA+25mA=35mA
Demak biz 16 ta svetodiodli boshqaruv qurilmasiga ega bo’lgan energotejamkor yoritgichdan foydalanib, 16 ta svetodiodli yoritgichga nisbatan quyda ko’rsatilgan tokni tejab qoldik:
I_t= I¹_DU- I_u=80mA-35mA=45mA
Bu ko’rsatkich qurilma 2.3 barobar kam tok istemol qilayotganini ko’rsatyapti.
Loyixalangan boshqaruv qurilmasiga ega svetodiodli energotejamkor yoritish tizimini foydili ish koeffitsienti svetodiodlarning soni ortib borishi bilan ortib boradi. Qurilmaning istemol tokini svetodiodlar soniga bog’likligi quyidagicha aniqlanadi:
I_qt=(N/8)*0.005+0.025
Bu yerda, N – svetodiodlar soni.
2.8 - rasmda 16 ta svetodiodli boshqaruv qurilmasiga ega bo’lgan energotejamkor yoritgichning Workbench elektron dasturda loyixalangan printsipial sxemasi ko’rsatilgan.
2.9 - rasmda 24 ta svetodiodli boshqaruv qurilmasiga ega bo’lgan energotejamkor yoritgichning Workbench elektron dasturda loyixalangan printsipial sxemasi ko’rsatilgan. Bu tizimning istemol toki quydagicha:
I_qt=(N/8)*0.005+0.025=(24/8)*0.005+0.025=40mA

Rasm 2.8 - Energotejamkor yoritish tizimining printspial sxemasi [16]



2.9-rasm Energotejamkor yoritish tizimining printspial sxemasi [16]