Muqimiy nomidagi

ARM xodimining ish faoliyatida Pedagogika va psixologiyaning 
ahamiyati Pedagogika va psixologiyaning manbalari va metodlari 
 
1. Pedagogika va psixologiya fanini predmeti va taraqiyoti yo‘li.
2. ARM xodimining ish faoliyati Pedagogika va psixologiyaning 
ahamiyati. 
3. Pedagogika va psixologiyaning manbalari va metodlari.
Tayanch iboralarning klasster usulidagi tahlili 
1. Pedagogik psixologiya:
– ta’lim-tarbiyaning pedagogik, psixologik xususiyatlarini o‘rga-
nadi:
– pedagogik psixologiyaning qonuniyatlarini o‘rganadi: 
– ta’lim-tarbiya ta’siri bilan o‘quvchilar psixologiyasidagi 
o‘zgarishlarni o‘rganadi; 
– bilim, ko‘nikma, malakalarini o‘rganadi;
– ta’lim-tarbiyaning shxsga ta’sir etuvchi omillarni o‘rganadi.
2. Ta’lim psixologiyasi:
– o‘quvchilarni bilish faoliyati boshqaradi; 
– aqliy taraqqiyotni shakllantiradi; 
– o‘quv faoliyati matemlaridir;
– ta’lim jarayoniga ta’sir etuvchi omillar; 
– ijodiy tafakkurni shakllantiradi. 
3. Tarbiya psixologiyasi:
– shaxsni tarbiyalashning psixologik asoslarini o‘rganadi; 
– inson- shaxsni shakllantirish kabi muammolarni o‘rganadi; 
– tarbiyaning psixologik mexanizmlarini o‘rganadi; 
– tarbiyasi og‘ir, qiyin bolalar muammolarini o‘rganadi; 
– shaxs tarbiyasining psixologik qonuniyatlari, prinsiplarini o‘rga-
nadi.
4. O‘qituvchi psixologiyasi: 
– o‘qituvchining psixologiyasi va uning o‘ziga xosligini o‘rganadi; 
– o‘qituvchining jamiyatdagi tutgan o‘rni; 
– o‘qituvchiga qo‘yiladigan pedagogik- psixologik-fizologik talablar 
majmuiy; 
– pedagogik mahorat va pedagogik faktning ko‘rsata olishi jarayoni-
dir.
Respublikamiz o‘z mustaqil taraqqiyot yo‘lini tanlagan davridan 
boshlab O‘zbekiston psixologiya fani ham keng tarmoqlarda rivojlana 

---

5
boshladi. Psixologiya fanining turli sohalarida olimlarimiz barakali xiz-
mat qila boshladilar. Shuningdek, pedagogik psixologiya faniga ham 
boshqa psixologiya fanlari kabi e’tibor kuchayib bormoqda. Pedagogik 
psixologiya fani qanday fan? Pedagogik psixologiya pedagogika va 
psixologiya fani orasidagi, ya’ni uni tutashgan joyidan o‘rin olgan 
fandir. Pedagogik psixologiya ta’lim-tarbiyaning psixologik qonuniyat-
larini, maktabda bilimlarni, kun va malakalarni egallash, bu jarayonlarda 
sodir bo‘ladigangan individual psixologik tafovutlarni, o‘quvchilarda 
faol, ijodiy va mustaqil tafakkurini tarkib topishini, ta’lim-tarbiya ta’siri 
bilan o‘quvchilar psixikasida sodir bo‘ladigangan o‘zgarishlarni o‘rga-
nadi. Shuningdek, o‘quv materiallarini o‘quvchilarga mos kelishi, ta’lim 
usullarini psixologik jihatdan samaradorligi, darslik va o‘quv dasturlari, 
ko‘rgazma materiallariga qo‘yilgan talablar, o‘qituvchi va uning peda-
gogik faoliyat usullarini, o‘qituvchi va o‘quvchilar orasidagi munosa-
batlarni o‘rganish ham pedagogik psixologiyaning muammolaridir.
Demak, pedagogik psixologiya fani ta’lim va tarbiyaning shaxsiga 
samarali ta’sir etuvchi omillari, qonuniyatlari va mexanizimlarini 
o‘rganadi. Uning diqqat markazida bilimlarni o‘zlashtirish, o‘quvchi 
shaxsni har tomonlama shakllantirish jarayoni turadi. Turli ijtimoiy taj-
ribalarning qonuniyatlarini va u individning tajribasiga aylanishi jara-
yonini yoritib berishdan iboratdir. Bolani shaxs sifatida shakllantirish, 
tarbiyalash, tarbiya vositalari, usullari pedagogika faniga taalluqli bo‘lsa, 
bola psixikasining paydo bo‘lishi, rivojlanishi va rivojlantirish xususi-
yatlari, qonuniyatlari psixologiya faniga taalluqlidir. Bolaning psixik 
rivojlanishi xususiyatlarini bilmay turib, ularni qalbiga yo‘l topish, uni 
bilimli qilish, komil inson qilib tarbiyalash juda qiyin. Ta’lim va tarbiya 
bola taraqqiyotida birga amal qiladi, shuningdek, unga ta’lim-tarbiya 
beruvchi shaxs muhim ahamiyat kasb etadi. Ta’lim-tarbiya jarayonining 
qanday tashkil qilinishi ham shularga bog‘liq Pedagogik psixologiya 
bolani ta’lim-tarbiya jarayonida o‘rganar ekan, uning o‘rganish obyekti 
kichik maktab, o‘smir va o‘spirinlik yoshi bo‘lib, pedagog ta’sirida 
ta’lim va tarbiya jarayoni maqsadga muvofiq ravishda uyushtiriladi. 
Pedagogik psixologiya uch qismdan iboratdir: