Mustaqi ish

Prezentacii.com

Aminlar
Aminobirikmalarning tuzilishi va nomlanishi, aminobirikmalarning olinishi, Goffman, Lossen, va Kursius qayta guruhlanishi
Aminlar-ammiak tarkibidagi vodorod atomlarini uglevodorod qoldiqlariga almashtirish natijasida hosil bo‘ladigan moddalardir. Tuzilishiga ko‘ra ular birlamchi RNH2, ikkilamchi R-NH-R va uchlamchi RIN(R2)R3 bo‘lishi mumkin. Formuladagi R1, R2 yoki R3 lar metil, etil, propil va h.k yoki to‘yinmagan uglevodorod qoldig‘i-allil- bo‘lishi mumkin. SN2SN-SN2-NH2 allilamin. Azot bevosita qo‘sh bog‘ tutgan uglerod atomiga birikkan birlamchi yoki ikkilamchi aminobirikmalar beqaror birikmalardir. Ular azometinlarga (iminlarga) izomerlanadilar. M-n: SN2SN-NH2 vinilamin. Bu modda erkin holda yo‘q, chunki u tezda sirka aldegidning iminiga aylanib ketadi:
SN2SN-NH2  CH3-CHNH
CH2CH-NH-CH3  CH3-CHN-CH3
Ammo bunday uglevodorod qoldig‘i tutgan uchlamchi aminlar barqarordir. M-n:
Tuzilishi va olish usullari

• Ratsional nomenklaturada aminlar uglevodorod qoldig‘i asosida nomlanadi. M-n: CH3NH2 metilamin, CH3NHC2H5 metiletilamin, N(CH3)3 trimetilamin va h.k. Sistematik nomenklaturada uglevodorod nomiga amino- so‘zini qo‘shib nomlanadi, raqam bilan esa aminoguruhning o‘rni ko‘rsatiladi:

Aminlar quyidagi usullar bilan olinadi: ammiakni galoidalkillar yoki spirtlar bilan alkillash;
Bu reaksiyada birlamchi, ikkilamchi va uchlamchi aminlarning arlashmasi hosil bo‘ladi, rekatsiyalarning mexanizmi nukleofil almashinish.
2.Nitrillarni, nitrobirikmalarni va oksimlarni qay-tarish:
Aminlarning xossalari. Diaminlar
Aminlarning tuzilishi va asosliligi, aminlarning reaksiyalari, diaminlar, aminlarning ishlatilishi
Aminlar ammiakka o‘xshagan, asosli xossaga ega bo‘lgan moddalar bo‘lib, ammiakka nisbatan zaharliroqdir. Quyidagi kimyoviy reaksiyalar uning asos ekanini, ammiakka o‘xshashligini ko‘rsatadi;
CH3NH2  H2O  CH3-NH3OH-
CH3NH2  HCl  CH3-NH4Cl-
CH3)4NCl-  AgOH  (CH3)4NOH- Q AgCl
Aminobirikmalarning ammiakka o‘xshab asosli xossa namoyon qilishi ularning tarkibidagi azot atomida taqsimlanmagan elektron juftning mavjudligidir:
Bu elektron juft fazoda shunday o‘rin egallaydiki, aminobirikmalar tarkibidagi azot piramida cho‘q- qisida joylashadi, uning valent burchaklari 106-1080 ni, ya’ni tetraedrik burchakka yaqin burchakni tashkil qiladi. Bundan shunday xulosa chiqadiki, azotning elektron orbitalari xuddi uglerod atomining elektron orbitalariga o‘xshab, sp3- gibridlangan holda bo‘ladi. Azot atomi taqsimlanmagan elektron hisobiga to‘rtinchi bog‘ hosil qilib, to‘rt almashgan ammoniy tuzlarini hosil qilganda optik faol enantiomerlar hosil bo‘ladi:
Aminobirikmalarning ammiakka o‘xshab asosli xossa namoyon qilishi ularning tarkibidagi azot atomida taqsimlanmagan elektron juftning mavjudligidir:
Ammiak va to‘yingan aminlarning asosliliklari

Birikma	rKVN (N2O)	Birikma	rKVN (N2O)
	9,25 10,6 10,7 9,8		10,5 11,0 10,8

Aminobirikmalarning kimyoviy xossalari, asosan azot atomidagi taqsimlanmagan elektron juftning mavjud ekani bilan belgilanadi. Boshqa kimyoviy xossalar esa >N-H va
C-N bog‘larining reaksiyalari bilan bog‘liq. M-n:
Aminlar kislota xlorangidridlari bilan almashingan amidlar hosil qiladi;
Bu reaksiyada metilamin nukleofil reagent vazifasini bajaradi. Reaksiya esa karbonil uglerod atomidagi nukleofil almashinishdir:
Degidrogenezaning ta’siri
pH
Birlamchi aminlarning aldegid yoki ketonlar bilan reaksiyasi ham shunga o‘xshash mexanizmda boradi. Reaksiya natijasida iminlar yoki azometinlar hosil bo‘ladi
Ikkilamchi aminlar bilan to‘yinmagan aminlar (enaminlar) va aminallar hosil bo‘ladi:
R -
+ R1
R + R1 -
Birlamchi va ikkilamchi aminlar nitroniy tuzlari bilan N-nitroaminlar hosil qiladi:
Birlamchi va ikkilamchi aminlar juda kuchsiz NH-kislotalar hisoblanadi.
Ular metallorganik birikmalar bilan metallarning
alkilamidlarini hosil qiladi:
CH3NH2  HONO  CH3OH  H2O  N2
(CH3)2NH  HONO  (CH3)2N-NO  H2O
(CH3)3N  HONO  (CH3)3NHNO2
Aminlarning birlamchi, ikkilamchi yoki uchlamchi ekani ularning nitrit kislota bilan reaksiyasida ko‘rinadi: