Mustaqillik yillarida amir temur va temuriylar davri tarixining tadqiq etilishi

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
FARG‘ONA DAVLAT UNIVERSITETI TARIX FAKULTETI TARIX YO‘NALISHI
19.76-B GURUH TALABASI ISLOMIDDIN MUSOJONOVNING
MANBASHUNOSLIK VA TARIXSHUNOSLIK
FANIDAN
“MUSTAQILLIK YILLARIDA AMIR TEMUR VA TEMURIYLAR DAVRI TARIXINING TADQIQ ETILISHI” MAVZUSIDA
TAYYORLAGAN

MUSTAQIL ISHI


BAJARDI: I. MUSOJONOV
QABUL QILDI: G. FARMANOVA
FARG‘ONA – 2023
MAVZU: MUSTAQILLIK YILLARIDA AMIR TEMUR VA TEMURIYLAR DAVRI TARIXINING TADQIQ ETILISHI.
REJA:
KIRISH.

1. 
   Amir Temurning siyosiy hokimiyatga kelishigacha bo‘lgan davrdagi faoliyatining o‘rganilishi.
   
2. 
   Mustaqillik davri tadqiqotlarida Amir Temur hayoti va faoliyati tahlili.
   
3. 
   Davlat boshqaruvi tizimining tarix fanida yoritilishi.
   

XULOSA.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR.

KIRISH.
Markaziy Osiyo mintaqasining o‘ziga xos o‘tmishi, uning hududida ko‘plab davlat birlashmalarining, xususan, buyuk Amir Temur saltanatining tashkil topishi va taraqqiy etganligi, bu yerda sodir bo‘lgan jarayonlarning jahon tarixidagi ahamiyati turli mamlakat tarixchilarining katta qiziqishiga sabab bo‘lmoqda.
Bugungi kunda tarixiy meros, tarixiy xotiraning qayta tiklanishi nafaqat O‘zbekiston Respublikasi rahbariyati va tarixchilarining, shu bilan birga keng jamoatchilikning diqqat e’tiborida bo‘lib kelmoqda. Bu esa, O‘zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidenti I.A. Karimov tomonidan bir necha marta ta’kidlangan¹ va O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining maxsus qarorlari² bilan belgilanishi tarix fani oldiga katta mas’uliyatni yuklaydi.
Mustaqillikning dastlabki yillaridayoq O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A. Karimov Amir Temur nomini tiklash va abadiylashtirish masalalariga katta e’tibor qaratdi. Bu -yillar uning shaxsi va tarixini qayta tiklash -yillari bo‘ldi. Amir Temur tavalludining 660 yilligini nishonlash va 1996-yilni “Amir Temur -yili” deb e’lon qilish to‘g‘risida, “Temuriylar tarixi” davlat muzeyini tashkil etish to‘g‘risida”, “Amir Temur ordenini ta’sis etish to‘g‘risida” kabi qator farmon va qarorlar, hamda ularning ijrosi muhim tarixiy voqea bo‘lib, ushbu mavzuni davlat miqyosida ko‘tarilishi uning yanada dolzarbligini ko‘rsatadi.
Dunyo ilmiy jamoatchiligining Amir Temur shaxsiga bo‘lgan e’tiborini hisobga olib, YUNESKO tomonidan Parijda “Temuriylar davrida ilm-fan, madaniyat va maorifning gullab yashnashi” haftaligi o‘tkazildi.
Bu tadbirlar samarasi o‘laroq, Amir Temur hayoti va faoliyatiga oid yangi tadqiqotlar, manbalar ilmiy muomilaga kiritildi. Prezident I.A. Karimov ta’kidlaganidek: “bizning tariximizda Amir Temurday ulug‘ siymo bor ekan, uning qoldirgan merosi, pandu-o‘gitlari bugungi hayotimizga hamohang ekan, oldimizda turgan bugungi muammolarni yechishda bizga qo‘l kelayotgan ekan, bizning bu merosni o‘rganmasdan, ta’riflamasdan, targ‘ibot qilmasdan haqqimiz yo‘q”³.
Mustaqillik -yillarida Amir Temur shaxsi va davriga oid shu qadar ko‘plab manbalar tarjimasi amalga oshirildi, tarixiy-ilmiy, ilmiy-ommabop adabiyotlar yaratildiki, bu ularni tarixshunoslik nuqtai nazaridan tizimlashtirish, ilmiy tahlil etish, yutuq va kamchiliklarini aniqlash zarurligini ko‘rsatadi. Bu esa zamonaviy tarix fani uchun dolzarb hisoblandi.
Mavjud ilmiy adabiyotlar tahlili shuni ko‘rsatmoqdaki, Amir Temur va Temuriylar davriga oid mustaqillik -yillarida bir necha tarixshunoslik ishlari amalga oshirildi. Xususan, B.V. Lunin “Temur va Ulug‘bek davri tarixi”⁴ nomli kollektiv monografiyada “Temur va uning davrini o‘rganishga oid asosiy manbalar, hamda ilmiy adabiyotlarni tarixshunoslik nuqtai nazaridan tahlil qilib berdi.
E.V. Rtveladze va A.X. Saidovlar tomonidan tayyorlangan “Amir Temur dunyo fani ko‘zgusida” (“Amir Temur v zerkale mirovoy nauki”⁵) nomli bibliografik nashrda chet tillarda chop etilgan Temur va uning davri tarixini o‘rgangan xorijiy adabiyotlarni tizimga solinishini mukammallikka yetkazishga harakat qildilar.
Amir Temur hayoti, davri va davlatchilik faoliyatini tarixshunoslik nuqtai nazaridan tahlil etuvchi dissertatsiya ishlari himoya qilindi. Jumladan, Sh. O‘ljayevaning nomzodlik dissertatsiyasi XX asrning 50-60 -yillarida Amir Temur va Temuriylar davri tarixshunosligiga bag‘ishlangan bo‘lsa, D. Abidjanovaning “XX asr 60-90 -yillari ingliz tarixshunosligida Movarounnahrda Amir Temur hukmronligi davri” mavzusidagi nomzodlik ishida va B. Usmonovning “Amir Temur hayoti va davlatchilik faoliyatining Rossiya tarixshunosligida yoritilishi” nomli tarixshunoslik yo‘nalishidagi tadqiqotida Rossiyada Amir Temur hayoti davlatchilik faoliyatining o‘rganilish bosqichlari, ularga ta’sir etgan ijtimoiy-siyosiy omillar tahlil etilgan holda, yo‘l qo‘yilgan xato va kamchiliklar ko‘rsatib berilgan.

1.