Nisbiy harakat

---

Nisbiy harakat. 
33.1 masala. AB vertikal elastik sterjenning A uchiga massasi 2,5 kg 
bo’lgan C yuk mahkamlangan. C yuk muvozanat holatidan chiqarilganida, 
o’zining muvozanat holatigacha bo’lgan masofaga proporsional kuch ta’sirida 
garmonik tebranma harakat qiladi. AB sterjen shundayki, uninh A uchini 1 sm 
og’dirish uchun 1 N kuch qo’yish kerak. Sterjenning mahkamlangan B nuqtasi 
gorizontal to’g’ri chiziq bo’ylab amplitudasi 1 mm va davri 1,1 s bo’lgan garmonik 
tebranma harakat qilganda C yukning majburiy tebranishlar amplitudasi bo’lishi 
topilsin.
Yechish: 
Bu yerda Ф inersiya kuchi
bularni 
hisobga olsak, nuqta harakat tenglamasi quyidagicha
Tenglamaning 
umumiy 
yechimi
bu yerda
33.2 masala. Uzunligi l bo’lgan matematik mayatnikning osilgan nuqtasi 
vertikal bo’ylab tekis tezlanish bilan harakat qiladi. Quyidagi ikki holda matematik 
mayatnikning kichik tebranishlari davri T davri aniqlansin: 
1) osilgan nuqtaning tezlanishi yuqoriga yo’nalgan va biror 
p
miqdorga ega; 
2) bu tezlanish pastga yo’nalgan va uning miqdori 
g
p


---

33.5 masala. Shimoliy yarim sharda moddiy nuqta 500 m balandlikdan 
yerga erkin tushmoqda. Yerning o’z o’qi atrofida aylanishini hisobga olib va havo 
qarshiligini hisobga olmay, nuqtaning tushish vaqtida sharqqa qancha og’ishi 
aniqlansin. Shu joyning geografik kengligi 
0
60
gat eng. 
a
k 
- Kariolis tezlanishi
33.10 masala. Gorizontal CD trubka vertical AB o’q atrofida 

burchak 
tezlik bilan aylanadi. Trubka ichida M jism bor. Boshlang’ich paytda x=x
0
, v
0
=0 
bo’lsa, jismning trubkadan otilib chiqish paytida unga nisbatan v tezligi aniqlansin; 
trubka uzunligi L gat eng. Ishqalanish hisobga olinmasin.
 
 

---

33.12 masala. Truba bilan jism orasidagi sirg’anib ishqalanish koeffisienti f 
gat eng deb 33.10 masalaning shartlariga asosan, jismning trubka ichidagi harakat 
differensial tenglamasi tuzilsin.
Ishqalanish kuchi quyidagiga teng