Shakllantiruvchi (ta’limiy) eksperiment – psixik jarayon, shaxs holati yoki sifatini tadqiq etish va shakllantirish metodi. Masalan, bolalarda ma’lum sinf masalalarini yecha olish qobiliyatini shakllantirish. Sinaluvchilar tegishli masalalar bilan tanishtirilib, ularni yechish tartibi tushuntiriladi. So’ngra ularga zarur malaka va ko’nikmalarni orttirishga ko’mak beriladi. Eksperiment yakunida olingan natijalar baholanadi.
Dala eksperimentio’z xususiyati bilan laboratoriyadagi bilan o’xshashdir, faqat u insonning real hayotidagi voqyelikda o’tkazilishi bilan farq qiladi. Masalan, oliy o’quv yurtida ta’limning yangi dasturini kiritish bo’yicha eksperiment olib boriladi, buning ustiga, dastur o’quv jarayoniga real tartibda kiritiladi. Tadqiqotchilarni eksperiment natijasida talabalar bilimining yaxshilanashi yoki ularning avvalgidek saqlanib qolishi qiziqtiradi. Buning uchun ular eksperimentgacha va eksperimentdan so’ng talabalar bilimini tekshiruvdan o’tkazadilar va eksperimentning samaradorligi yuzasidan xulosa yasaydilar.
