Muxammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

OSPF protokoli. OSPF protokoli (Open Shortest Path First – birinchi bo’lib qisqa yo’lni tanlash) bu aloqa holati algoritmning zamonaviy ishlanmasi hisoblanadi (u 1991 yilda qabul qilingan) va ko’p ahamiyatga ega. U katta tarmoqlarda qo’llash uchun mo’ljalangan.

Aloqa holati algoritmlariga asoslangan marshutlash algoritmlari kabi OSPF marshrutlash jadvalini qurish amalini ikkiga ajratadi. Birinchisi tarmoq aloqalari holati haqidagi ma’lumotlar bazasini qurish va saqlash bo’lsa, ikkinchisi esa – optimal marshrutni topish va marshrutlash jadvalini tuzishdan iborat.

Birinchi amal. Tarmoq aloqalari graf ko’rinishida tasvirlangan bo’lishi mumkin. Grafning cho’qqisi esa marshrutizatorlar va nimtarmoqlar (IP-tarmoqlar) hisoblanadi, qirralari esa ular orasidagi aloqa hisoblanadi. Buning uchun barcha marshrutizatorlar o’zining qo’shnisi bilan graf haqidagi axborotni almashadi. Bu jarayon RIP protokolidagi tarmoqqacha vektor masofaning tarqalish jarayoniga o’xshash bo’ladi, biroq bunda tarmoq topologiyasi haqidagi axborot sifatli bo’ladi. LSA xabarlarni tranzit uzatishda marshrutizatorlar RIP-marshrutizatorlar kabi uni modifikasiya qilmaydi uni o’zgartirmagan holda uzatadi. Natijada tarmoqning barcha marshrutizatorlari o’zining xotirasida tarmoq aloqasining graf aloqasi haqida bir xil ma’lumot saqlanadi.

Qo’shni marshrutizatorning aloqalari holatini nazorat uchun OSPF-marshrutizatorlar har 10 sekundda bir birlariga HELLO xabarini jo’natadi. Hajm jihatdan uncha katta bo’lmagan bu xabarlar o’zlarining qo’shnilarini va ular bilan aloqalarni tez-tez tekshirib turish imkonini beradi. Biror bir qo’shnisidan HELLO xabari kelishi to’xtasa, marshrutizator aloqa holati o’zgargani haqida xulosa chiqaradi va o’zining topologik ma’lumotlar bazasiga mos o’zgartirishlar kiritadi. Bir vaqning o’zida u bu o’zgartirish haqida qo’shnilarga xabar jo’natadi va mos ravishda ular ham o’zlarining ma’lumotlar bazasiga o’zgartirish kiritadi, so’ng bu o’zgartirish haqida boshqa qo’shnilariga ushbu LSA xabarni jo’natadi.

Ikkinchi amalda olingan graf va generasiya qilingan marshrutlash jadvali asosida optimal marshrut aniqlanadi. Grafda optimal yo’lni aniqlash bir muncha katta va murakkab masala hisoblanadi. Buning yechimi uchun OSPF protokolida Diykstrlar bosqichma-bosqich algoritmdan foydalaniladi. Bu algoritmdan foydalanib tarmoqning har bir marshrutizatori o’zining interfeysidan to unga ma’lum barcha nimtarmoqlargacha bo’lgan optimal marshrutni qidiradi. Har bir qidirib topilgan marshrutning faqat bitta qadami – keyingi marshrutizatorgacha bo’lgan qadami saqlanadi. Bu qadam haqidagi ma’lumot marshrutlash jadvaliga ham joylashtiriladi.

Marshrutlash protokollari har bir marshrutizatorlar uchun kelishilgan marshrut jadvallarini generasiya qiladi. Bu esa oxirgi qadamgacha rasional marshrut bo’yicha paketni yetkazishni ta’minlaydi. Buning uchun tarmoq marshrutizatorlari tarkibiy tarmoq topologiyasi haqida axborot almashadi.

Statik marshrutlashda jadval marshrutizator xotirasiga tarmoq ma’muri tomonidan kiritiladi. Dinamik marshrutlash tarmoq konfigurasiyasi o’zgarganidan so’ng marshrutlash jadvalini avtomatik yangilash imkonini beradi.

Marshrutlashning adaptiv protokollari ikki guruhga bo’linadi. Bularning har biri quyidagi tur algoritmlardan biri bilan bog’langan bo’ladi: masofaviy-vektorli algoritmda tarmoq bo’ylab davriy ravishda va keng eshittirishli vektor tarqatiladi, uning komponentiga esa jo’natuvchi marshrutizatordan unga ma’lum barcha tarmoqlar kiradi; aloqa holati algoritmi har bir marshrutizatorni tarmoqning aloqa grafini qurish uchun yetarli bo’lgan axborot bilan ta’minlaydi.

Internetning marshrutlash protokollari tashqi va ichkiga bo’linadi. Tashqi protokollar (EGP) avtonom tizimlar o’rtasida marshrut axborotlarni tashiydi, ichkisi (IGP) esa faqat ma’lum avtonom tizimlar doirasida qo’llaniladi.

OSPF protokoli sirtmoqdan iborat murakkab topologiyali katta tarmoqlarda IP-paketlarni unumli marshrutlash uchun yaratilgan. U aloqa holati algoritmiga asoslangan bo’lib, tarmoq topologiyasining o’zgarishiga chidamli hisoblanadi. OSPF-marshrutizatorlari marshrutni tanlashda tarkibiy tarmoqning o’tkazuvchanlik qobiliyatini hisobga olgan holda metrikadan foydalanadi.

OSPF protokoli marshrutlash jadvalida bitta tarmoqqa bir nechta marshrutlarni saqlashga ruxsat beradi. Agar ular teng metrikadan iborat bo’lsa, marshrutlarga marshrut yuklama balansi holatida ishlash imkoniyatini yaratadi. OSPF protokoli yuqori hisoblash murakkabligiga ega, shuning uchun ham kuchli marshrutizator apparatlarida ishlaydi.

RIP. Routing Information Protocol (RIP) 1980 yillarda ishlab chiqilgan va u kichik yoki o'rta tarmoqlarda uzatishni boshqarish uchun maxsus ishlab chiqilgan. RIP-lar maksimal 15 HOP olishlari mumkin. Ha, maqsadga erishish uchun u tarmoqdagi bitta tugundan ikkinchisiga maksimal 15 marta sakrab chiqishi mumkin. Protokol sifatida RIP-ga ega bo'lgan har qanday yo'riqnoma avval qo'shni qurilmalardan Marshrutlash jadvalini talab qiladi. Ushbu qurilmalar yo'riqnoma uchun o'zlarining marshrutlash jadvallari bilan javob berishadi va keyinchalik ushbu jadvallar yo'riqnoma stolining maydonida birlashtirilib yangilanadi. Router bu bilan to'xtamaydi va qurilmalardan doimiy ravishda bunday ma'lumotlarni so'rashda davom etadi. Ushbu intervallar odatda 30 soniyani tashkil qiladi. An'anaviy RIPlar faqat Internet protokol v4 (IPv4) ni qo'llab-quvvatlaydi, ammo RIP ning yangi versiyalari ham IPv6-ni qo'llab-quvvatlaydi. Portimiz raqamini eslatmasdan bizning muhokamamiz to'liq emas, chunki har bir protokolda uzatishni amalga oshirish uchun o'z port raqami bor. RIP o'z translyatsiyasini amalga oshirish uchun UDP 520 yoki 521-dan foydalanadi.

4.4-rasm. RIP protokoli.