N. M. AĞABƏyli

Andezit tərkibinə görə dioritə oxşayır. Rəngi açıq bozdan tünd 
boza  qədər  dəyişir.  Sıxlığı  2800

2900  kq/m
3
,  sıxılmada  möhkəmlik 
həddi  120

240  MPa-dır.  Turşu  tərkibli  sıx  andezitlər  inşaatda  üzlük 
tavaları  kimi  və  turşuyadavamlı  betonda  qırmadaş  kimi  işlənir. 
Andezitin bəzi növləri məsaməli olur.  
Diabaz qabroya oxşar süxurdur. Rəngi tünd yaşıldan qaraya qə-
dər  dəyişir.  Sıxlığı  2800

3000  kq/m
3
-dur.  Xırda    dənəli  diabazın  
sıxılmada  möhkəmlik  həddi  300

400  MPa-dır.  Çox  bərk  süxurdur. 
Yaxşı pardaqlanır. Sürtülməyə qarşı müqaviməti yüksək olduğu üçün 
əsasən, yol örtüyü materialı kimi işlədilir.  

---

 
 
 
 
32 
32 
Bazalt  kimyəvi  tərkibinə  görə  qabro  ilə  eynidir.  Soyuma  şə-
raitindən asılı olaraq bazaltın quruluşu kristal şüşə kimidir. Tünd boz 
və  qara  rəngdə  olur.  Ağır  süxurdur.  Sıxlığı  2700

3300  kq/m
3
-dur. 
Bazaltın sıxılmada möhkəmliyi 500 MPa-a qədər olur. Bazaltın çatları 
və  məsamələri  olduqda,  onun  möhkəmliyi  kəskin  surətdə  azalır  və 
bəzən  100  MPa-a  enir.  Çox  bərk  və  kövrək  süxur  olduğundan  çətin 
emal  edilir.  Bazalt,  başlıca  olaraq,  yol  örtüyü  materialı  kimi,  beton 
işlərində isə doldurucu kimi istifadə edilir. 
Tökmə  daşların  istehsalında  bazaltdan  xammal  kimi  istifadə 
edilir. 
 
Səpinti və sementləşmiş süxurlar 
Bu  süxurlar  vulkan  püskürməsi  zamanı  ətrafa  çökmüş  və  se-
mentləşmiş  lava  hissəcikləridir.  Onları  səpinti  (vulkan  külü,  vulkan 
qumu,  pemza)  və  sementləşmiş  (tuf  lavası  və  vulkan  tufu)  süxurlara 
bölürlər. 
Vulkan  külü  vulkan  püskürməsi  zamanı  xırda lava hissəciklə-
rinin  tez  soyumasından  əmələ  gələn  tozdur.  Kül  hissəciklərinin  öl-
çüləri 0,1

0,2 mm olur. Rəngi bozdan qaraya qədər dəyişir.