N xolmatov. N. Im om ova makro va mikro

M a s’uliyati cheklanm agan ja m iy a t 
- firm ani b ir g a lik d a tashkil 
qilib, b ir g a lik d a e g a lik q iluvc hi v a b o sh q a ru v c h i sh a x sla r g u r u h i b o ' ­
lib, ular firm a n in g b a rc h a m a jb u riy atlari b o ' y i c h a t o ’liq ja v o b g a r lik n i 
c h e k la n m a g a n r a v is h d a o 'z l a r i n i n g z i m m a la r ig a oladilar.
M a s 'u l iy a t i c h e k la n g a n ja m i y a t d a firm a egalari f ir m a n in g m a j ­
buriyatlari b o ' y i c h a j a v o b g a r lik n i N iz o m f o n d ig a q o ' s h g a n ulushi 
d o ir a s id a z i m m a s i g a oladi, xolos.
K orporatsiya 
- p ay c h ilik k a a s o s la n g a n j a m i y a t b o 'lib , har bir 
m u lk e g a s in i n g m a s ’uliyati u sh b u k o rx o n a g a q o 's h g a n hissasi bilan 
c h e k la n g a n . K o r x o n a aksiyalarini sotib o lg a n s h a x s la r k o rx o n a mulki 
e g a la rig a ay lan a d ila r. K o rp o r a ts iy a faoliyatini a k s io n e r la r majlisi
81)

---

n az o rat qiladi. A k s iy a d o rla r o'z, a k s iy a la rig a d a r o m a d ( d iv id e n d )
oladilar. K o rp o r a t s iy a kreditorla ri o ' z talablarini a k s iy a d o r la r g a e m a s, 
k o r p o ra ts iy a g a q o 'y a d il a r .
A k s io n e rli k ja m i y a t i ochiq tu r d a b o 'ls a , k o r x o n a aksiyalari ochiq 
bo zo rd a , y a ’ni fo n d b irja la r id a e rkin so tiladi. A k s iy a d o rla r g a k o r p o ­
ratsiya y o q m a s a , ula r o ' z a k s iy a la rin i o c h iq b o z o rd a sotib k o r x o n a
bilan a loqasini u m u m a n uzishi m u m k i n 1.
3. Ishlab chiqarish xarajatlari va ularning tu rlari2
X arajatla r tu s h u n c h a s i, o d atd a. is talgan natija g a e rishish u ch u n
ishlab ch iq a rish c h i to m o n id a n a m a l g a o sh irila d ig a n sarflar sifatid a 
tu sh u n ilad i. X a rajatla rn i a n iq la s h d a bir n ec hta y o n d a s h u v l a r m a vjud.
Xarajatlar tuiiicha tomondan turlichu talqin qilinadi:
A g a r u a l o h id a firm a to m o n i d a n y o n d a s h ils a , u n d a x u susiy 
x ara jatlar h a q i d a g apiriladi.
A g a r xara ja tla r ja m iy a t n u q ta i- n a z a r id a n ta lq in qilinsa, u n d a 
tashqi t a ’sirlarni in o -b a tg a olish kerak. U n d a u m u m i y x a ra ja tl a r deb 
talq in qilinadi.
T a sh q i t a ’sir la rg a aniqlik kirita d ig an b o ' l s a y a ’ni b o z o r iqtiso- 
diyoti sh a ro itid a so tu v c h i va x a r id o r o 'r t a s i d a o ldi-sotdi m u n o sa b a tla ri 
y u z a g a k e la d ig a n v a u chinchi s h a x s g a n isb a ta n t o ' g ' r i d a n - t o ' g ' r i t a ’sir 
k o 'r s a ta d ig a n n a r x d a n a m o y o n b o 'l m a y d i g a n ta 's irla r , xar a ja tla r y u z
berishi m u m k in .
T a sh q i t a ’sir la rg a misol sifatida f ir m a to m o n i d a n m o li y a la s h -
tirilad ig a n j a m i y a t u c h u n m u h im b o ' l g a n ilmiy is h l a n m a la r (ijobiy 
ta shqi s a m a r a ) y o k i atro f - m u h itn i iflos-la nishi y a ’ni k o m p a n i y a ishlab 
c h iq arish faoliyati natija sida y u z a g a k e la d ig a n t a ’sirlarni 
misol 
keltirish m u m k in .
T ashqi t a 's i r l a r m a v ju d b o ' l m a s a y o k i n o lg a te n g b o 'l g a n
ta q d ir d a g in a u m u m i y va x u su siy x a r a ja tl a r te n g b o 'la d i.
U m u m iy x a r a ja tla r n in g x u su siy x a r a ja tl a r d a n ta sh q i t a ’siri
'M ik ro iq tis o d iy o t: 
O liy
o ' q u v
yu rtlari 
u c h u n
darslik 
i
S . S . G 'u l o m o v .
R .X .A lim o v . B . T . S a lim o v v a bo sh q.- Г.: "'S harq” . 2 0 0 1 . -3 2 0 b.
" Robert S. Pi ndyck. Daniel I.. R ubinfcld. M ic r o e c o n o m ic s . 6th Internatio nal 
h d itio n . P r e n tic e Hall. 200 5. Page 2 1 4 -215.
81

---