N xolmatov. N. Im om ova makro va mikro

M ustaqil ta 'lim uchun savol va topshiriqlar
1. X u s u s iy
ta dbirkorlik 
firm asi, 
m a s ’uliyati 
c h e k la n m a g a n
ja m iy a t, m a s ’uliyati c h e k la n g a n ja m iy a t, k o o p era tiv la r, k o rp o ra tsiy a , 
foyda 
o lm a y d ig a n
tashkilotlarni 
t a v s i f l a n g . ( 0 'z b c k i s t o n
va 
o 'r g a n i l a y o t g a n m a m la k a tl a r m isolida).
2. X arajatla rni ortib b o rish ig a t a ’sir etuvchi as o siy o m illa r.( J a h o n
tajribasi asosida).
A M A L IY M A S H G 4JL O T U C H U N T O P S H IR IQ L A R
1-topshiriq
Klaster lutin g
1 Э к о н о м и ч е с к а я тео рия: у ч е б н и к / И.К. С т а н к о в с к а я . И.Л. ( ’ грел ец,- 5-е 
изд.. иерер аб. и л о и . - М . : ' ) к е м о . 2010,- 4X0 стр.- ( П о л н ы й к) рс М В Д )
85

---

2-top shir iq
X arajatlar
M a’lum ot
M asalan
Doimiy
FC (Fixed
costs)
Ishlab ch iq a r ish h a jm ig a
b o g 'I iq b o ' l m a g a n
x ara jatlar
1000 sh.b.
O'zgaruvchan
VC
(V ariable costs)
Ishlab ch iq a r ish h a j m ig a
b o g 'Iiq h o ld a
1400 sh.b. (5 ta 
b uy uni)
Umumiy
TC (Total
costs)
Ishlab c h i q a r is h n in g
do im iy va o ' z g a r u v c h a n
s u m m a s i
1 0 0 0 + 1 4 0 0 = 2 4 0 0 sh.b.
O'rta
A T C (A vera»e T otal
costs)
Ishlab c h i q a r is h n in g
m a h s u lo t birligiga 
xarajatlari
2 4 0 0 :5 = 4 8 0 sh.b.
J- 
topshiriq
M avzuga doir m asala va topshiriqlar
I. 
K o m p a n i y a n i n g ishlab ch iq arish faoliyati q u y id a g i m a 'l u -
m o tl a r g a e g a ( I yillik )
Yalpi so tu v hajm i Q - 100 0 0 0 birlik.
B o z o rd a g i n a r x — 1,5 sh.b.
Ishlab c h iq arish yalpi xarajatlari T C - 160 00 0
S h u n in g d e k , yalpi do im iy xar a ja tla r T F C - 20 00 0 B o z o rd a g i 
talab va n arx k o m p a n iy a kelajagi u c h u n v a z iya tni y ax s h ila sh im k onini 
b erm a y ap ti. S h u n in g u c h u n k o m p a n i y a ishlab ch iq a rish n i to 'x t a t i s h g a
q a r o r qildi. B u q a r o r t o ' g ' r i m i ?
T ahlil
1. 
K o m p a n i y a f o y d a s in i n g tahlili 1 yilda;
P rofit = T R - T C = 100 000 * 1,5 - 160 0 0 0 = - 10 0 0 0 sh.b.
2. 
O ’rtacha o ’z g a r u v c h a n xarajatlarni xara jatlarni a n iq la y m iz ;
Л VC = А Т С - A F C = T C / Q - T F C / Q = 160 0 0 0 /1 00 00 0 = 1,6 -
0,2 = 1,4 sh.b.
3. 
O ' r t a c h a o ' z g a r u v c h a n x ara jatlar bilan bo zo rd a g i narni 
solishtiram iz:
P = 1.5 sh.b. A V C = 1.4 sh.b. P > A V C
Joriy 
narx 
barcha 
o 'z g a ru v c h a n
xarajatlarnin g 
v a
doim iy 
xarajatlarning bir qismini moliyalashtirish im konini 
beradi. Q isqa 
m uddatli d a v r o r a li g 'id a k om panivani yopish nia qsadga m u v o f’iq emas.
8ft

---

2. 
K o m p a n i y a n i n g
ishlab 
ch iq a r ish
faoliyati 
quyidagi 
m a 'l u m o t l a r g a e g a (1 yillik)
1. 
X o m a s h y o v a m a te ria lla rg a x a ra ja tla r - 150 0 0 0 s o 'm
2. 
Y oritish u c h u n xara jatlar - 10 0 0 0 s o ' m
3. 
T r a n s p o r t x arajatlari - 20 0 0 0 s o ' m
4. 
B o s h q a r u v personali oyligi - 7 0 00 0 s o 'm
5. 
Ishchi kuchi ish xaqi — 2 0 0 00 0 s o ' m
6. 
A s b o b - u s k u n a am o rtiza tsiy a si - 3 mln. s o ‘m 
10 yilga 
( p ro p o rsio n a l)
7. 
Ijara xaqi — 10 00 0 s o ' m
Ishlab c h iq a rish x ajm i - 2 5 0 0 d o n a y ilig a
M a h s u lo t birligi 50 0 s o ‘m b o 'l s a , k o r x o n a u m u m i y d a r o m a d i va 
foyda h ajm ini a n i q la n g h a m d a q u v id a g ila rn i hiso b lan g : VC, FC, T C . 
T R , л , A V C , A F C , А Т С - ?
a)
b)