Nafas olish sistemasi va fiziologiyasi

Har bir respirator bronxiola o‘z navbatida alveolyar xaltachalar bilan tugallanadigan alveolyar yo‘llariga bo‘linadi. Ikkala o‘pkada 20 ming atrofida respirator bronxiolalar bo‘ladi. Odamdagi alveolalarning umumiy yuzasi nafas olingan paytda taxminan 100–200 m2 ga teng bo‘ladi. O‘pkada qon aylanishining o‘ziga xos xususiyatlari bor. Qon ikki xil tizim tomirlari bo‘ylab harakatlanib turadi. Bir tomondan o‘pka bronx arteriyalari orqali katta qon aylanish doirasidan arterial qon olib tursa, ikkinchi tomondan o‘pka arteriyalaridan venoz qon kirib, kichik qon aylanish doirasini hosil qiladi. O‘pka arteriyalarini tarmoqlari bronxial daraxt bilan birga alveolalargacha o‘tib borib, shu yerda kapillyar turini hosil qiladi.

Har bir respirator bronxiola o‘z navbatida alveolyar xaltachalar bilan tugallanadigan alveolyar yo‘llariga bo‘linadi. Ikkala o‘pkada 20 ming atrofida respirator bronxiolalar bo‘ladi. Odamdagi alveolalarning umumiy yuzasi nafas olingan paytda taxminan 100–200 m2 ga teng bo‘ladi. O‘pkada qon aylanishining o‘ziga xos xususiyatlari bor. Qon ikki xil tizim tomirlari bo‘ylab harakatlanib turadi. Bir tomondan o‘pka bronx arteriyalari orqali katta qon aylanish doirasidan arterial qon olib tursa, ikkinchi tomondan o‘pka arteriyalaridan venoz qon kirib, kichik qon aylanish doirasini hosil qiladi. O‘pka arteriyalarini tarmoqlari bronxial daraxt bilan birga alveolalargacha o‘tib borib, shu yerda kapillyar turini hosil qiladi.

Alveolalarning kapillyarlari bir-biriga qo‘shilishidan kapillyar venulalari, venulalarning bir-biriga qo‘shilishidan o‘pka venalari hosil bo‘ladi. Bronx arteriyalari bevosita aortadan chiqib keladi va kapillyarlar hosil qilib, bronxlar hamda o‘pka parenximasini arterial qon bilan ta’minlab turadi. Ana shu to‘qima kapillyarlarida gaz almashinib bo‘lgandan keyin venoz qon katta qon aylanish doirasiga o‘tadi .

Alveolalarning kapillyarlari bir-biriga qo‘shilishidan kapillyar venulalari, venulalarning bir-biriga qo‘shilishidan o‘pka venalari hosil bo‘ladi. Bronx arteriyalari bevosita aortadan chiqib keladi va kapillyarlar hosil qilib, bronxlar hamda o‘pka parenximasini arterial qon bilan ta’minlab turadi. Ana shu to‘qima kapillyarlarida gaz almashinib bo‘lgandan keyin venoz qon katta qon aylanish doirasiga o‘tadi .

O‘pka alveolalarida gazlar almashinuvi:
1 – karbonat angidridga to‘yingan havo; 2 – kislorodga to‘yingan havo; 3 – o‘pka kapillyarlari; 4 – havo; 5 – alveola devori; 6 – eritrotsitlar; 7 – venoz qon; 8 – arterial qon.