Namangan davlat universiteti b. T. Ataxanov, M. B. Isabayev fuqarolik jamiyati fanidan
Yüklə 2,52 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- CHEGARA QO„SHINLARI
- CHEKLANGAN MONARXIYA
|
CH
CHARTIZM (ing. charter - xartiya) — XIX asrning 30–50-yillarida Angliyada ro‗y bergan birinchi ommaviy, siyosiy ishchilar harakati. 1838-yili London ishchilari protest bildirib dastur xujjatini ishlab chiqadilar. Unga ko‗ra, umumiy saylov huquqini joriy qilish, parlamentga har yili saylov o‗tkazishni, parlament a‘zolari uchun mulk senzini bekor qilishni, yashirin ovoz berishni, teng saylov okruglari tuzish va h.k. joriy qilish ko‗zda tutilgan edi. CHEGARA QO„SHINLARI — davlatning quruqlikdagi, dengiz va daryo (ko‗l)dagi chegaralarini himoya qilishga mo‗ljallangan qo‗shinlar. O‗zbekiston Respublikasida Ch.q. mamlakat chegarasining daxlsizligini ta‘minlaydi, davlat chegarasining qonunsiz buzilishiga qarshi kurashadi. Ch.q. zamonaviy harbiy texnika vositalari bilan qurollantirilgan. CHEKLANGAN MONARXIYA — turli tarixiy davrda turli ko‗rinishga ega bo‗ladi. Hozirgi zamon olimlari cheklangan monarxiyani (feodalizm davrida) tabaqaviy- vakillik hamda konstitutsiyaviy monarxiyaga bo‗ladilar. Konstitutsion monarxiya o‗z navbatida dualistik va parlament ko‗rinishlarga ega. CHERKOV (yun. kyriake - xudoning uyi) — 1) xristianlikdati maxsus diniy tashkilot. O‗z diniy aqidalari va marosimlari tizimiga ega. Ch. iyerarxik tarzda boshqariladi. Ch.ga mansub kishilar ruhoniylar va oddiy dindorlarga bo‗linadi. Xristianlik ch.ni ―Isoning ilohiy tanasi‖, unga e‘tiqod qiluvchilar shu tana a‘zolaridir, Iso esa shu tananing boshi deb ta‘lim beradi. Ch. dindorlar uyushmasi bo‗lib, sirli marosimlar (xususan, non va vino totish marosimi)da inson bilan xudoning birgalikdagi ishtiroki orqali ularning birlashib ketishi amalga oshiriladi, deb tasavvur qilinadi. Yirik xristian ch.lari – pravoslav ch.i, katolik ch.i, protestant ch.i va b.; 2) xristian dinida ibodat qilish uchun maxsus qurilgan bino. U mehrobli qism va unga tutash zal — dindorlar ibodatga tuplanadigan xonadan iborat. Turli xalqlarda ch. binolarining turli tiplari vujudga kelgan. Shahar yoki monastirning bosh ch.i sobor deb ataladi. Lyuterchilar ch.i, odatda, kirka yoki kirxa, polyak katolik ch.i kostyol deyiladi. CHORIZM — Rossiya podshosining, monarxiyaning cheklanmagan hokimiyatini asoslagan davlat tuzumi. Bolgariyada ham shunday podsholik bo‗lgan. |