Namangan muhandislik pedagogika isntituti

6.3.Etuklik bosqichida bo’lgantarmoqlarda raqobat strategiyasi

Yangi tarmoqlarning tez sur’atlar bilan o’sishi o’zoq davom etmaydi. Yetuklik bosqichiga utish davrida, tarmoqning raqobat muxitida sezilarli o’zgarishlar sodir bo’ladi.

Bo’lar quyidagilar:
1. Istemol talabining pasayishi tarmoqning bozordagi ulushini saqlab qolish uchun kuchli raqobatni yo’zaga keltiradi.
2. Mijozlar injiqroq bo’lib boradilar va takroriy xaridlarida katta foyda talab qiladilar.
3. Raqobatko’p xollarda xarajatlarga va xizmat ko’rsatish darajasiga katta ta’sir ko’rsatadi.
4. Ishlab chiqarish kuvvatlarini kengaytirishda jiddiy muammolar paydo bo’ladi.
5. Innovatsion jarayon va tovarlarni qo’llashning yangi usullarini izlash kiyinlashadi.

6. 
   Xalkaro raqobat kuchayadi.
   
7. 
   Tarmoqning daromadliligi pasayadi.
   
8. 
   Raqobatning kuchayishi avvalgi raqobatchilarning bir-birga kushilib ketishlariga va bir-birlarini «yutib» yuborishlariga olib keladi.
   

Etuklik bosqichi rivojlanib borgan sari korxonalar o’zlarining strategik xarakatlarini raqobatchilar orasida pozitsiyalarini mustaxkamlashga yunaltiradilar. Bunda ular kuyidagi vositalardan foydalanadilar:

• 
  Parametrik katorlarini kiskartirish.
  
• 
  Ishlab chiqarish jarayonini modernizatsiya qilishga etiborni karatish.
  
• 
  Xarajatlarni kamaytirishga etiborni kuchaytirish.
  
• 
  Mavjud xaridorlarga sotuvni oshirish.
  
• 
  Raqobatchi korxonalarni past baholarda sotib olish.
  
• 
  Xalkaro bozorga chiqish.
  

6.4.Depsinayotgan yoki tushkunlik holatidagi korxonalar uchun strategiya

Ko’pgina korxonalar sanoatga nisbatan o’sish past bo’lgantarmoqlarda ish olib boradilar.

Bunday korxona yoki kompaniyalar davom etayotgan turgunlikning aniq vokeligini tan olishlari va bozorning mavjud imkoniyatlariga mos keladigan maqsadlarni ifodalashga o’z kuchlarini sarflashlari kerak bo’ladi.
Depsinayotgan yoki tushkunlik holatidagi tarmoqlarda muvaffakiyatga erishgan kompaniyalar asosan kuyidagi strategiyalarga amal qiladilar:
1. O’suvchi bozor segmentlarini aniqlab, mos strategiya yaratish va ishlab chiqish yuli bilan fokuslash strategiyasi tomon yul tutish.
2. Sifatni yaxshilash va innovatsiya asosida differentsiyalash tomon yul tutish.
3. Xarajatlar darajasini pasaytirish uchun zur berib va o’zilishlarsiz ishlash.
Odatda sanab utilgan uchta strategiyaning bittasidan foydalanish talab etiladi. Lekin ular bir-birini inkor etmaydilar. Unumdorlikning o’sishi baholarni pasaytirish imkonini beradi, bu o’z navbatida sotuv xajmini o’sishiga olib keladi.