Name of presentation
Yüklə 1,44 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Parlamentlik respublikalarda hokimiyatning asosiy vakolatlari parlament qo‘lida bo‘ladi. Bunday davlatlarda
- Latviya, Estoniya, Gretsiya, Isroil, Hindiston, Janubiy Afrika Respublikasi
- Mutloq monarxiyalarning soni 5 ta bo`lib, ularan 4 tasi Osiyoda ( Sudiya Arabiston Ummon
- Ikkinchisi xristian diniga (Vatikan) tegishli.
|
Mamlakatlarning boshqaruv shakli va davlat tuzumi Mavlonov Hayotjon
Siyosiy boshqaruvning ikki asosiy – respublika va monarxiya shaki ajratiladi Respublika shakli qadimdan ma’lum (Qadimgi Rim) bo‘lsa ham, uning keng tarqalishi XX asrning ikkinchi yarmiga to‘g‘ri keladi. 2018-yilda jahonda 150 ta respublika mavjudligi qayd etilgan. Respublikalar asosan 3 ta turga bo‘linadi: parlamentar aralash
Prezidentlik respublikalarida hokimiyatning asosiy vako- latlari prezidentga tegishli bo‘lib, hukumat (vazirlar mahkamasi) tarkibi davlat rahbari tomonidan shakllantiriladi. Ba’zi davlatlarda prezident bir vaqtning o‘zida davlat va hukumat rahbari lavozimlarini egallaydi .
• Prezidentlik respublikalariga AQSH,
Meksika, Braziliya, Argentina, Indoneziya, Afg‘oniston, Belarus, Qozog‘iston, O‘zbekiston kabi
mamlakatlar misol bo‘la oladi. Prezidentlik respublikasi shakli eng ko‘p Afrika va Amerika qit’alarida tarqalgan Parlamentlik respublikalarda hokimiyatning asosiy vakolatlari parlament qo‘lida bo‘ladi. Bunday davlatlarda prezident funksiyalari birmuncha cheklangan bo‘ladi. Germaniya, Avstriya, Italiya, Bolgariya, Latviya, Estoniya, Gretsiya, Isroil, Hindiston, Janubiy Afrika Respublikasi Hozirgi kunda dunyoda 44ta monarxiya davlatlar mavjud bolib, konsitutsion va mutloq monarxiyalarga bo`linadi. Davlat rahbari qirol knyaz amir va h.k Hozirgi kunda monarxiya davlatlarining aksariyati (39 tasi) konsti- tutsion monarxiyalar hisoblanadi. Bunday davlatlardan 11 tasi Yevropada, tasi Osiyoda, 3 tasi Afrikada, 10 tasi Amerikada, 6 tasi Avstraliya va Okeaniyada joylashgan. Konstitutsion monarxiyalardan 15 tasi Britaniya Hamdo‘stligi qirolliklari bo‘lib, ularda rasmiy ravishda davlat rahbari Buyuk Britaniya monarxi (qirol yoki qirolicha) hisoblanib, amalda bu davlatlarning siyosiy tizimida asosiy rolni bosh vazir o‘ynaydi. Ushbu toifadagi davlatlarga Kanada, Avstraliya, Yangi Zelandiya, Papua-Yangi Gvineya va boshqalar kiradi .
Mutloq monarxiyalarning soni 5 ta bo`lib, ularan 4 tasi Osiyoda ( Sudiya Arabiston Ummon Qatar Bruney) va 1tasi Yevropada joylashganJahonda mutlaq teokratik monarxiya 2 ta bo‘lib Ularning birinchisi islom diniga (Makka-Madina) Ikkinchisi xristian diniga (Vatikan) tegishli. Ma’muriy-hududiy tizimi (davlat tuzilishi shakli) jihatidan jahon mam- lakatlari ikki turga, ya’ni unitar va
davlatlarga bo‘linadi. Unitar davlatlarda butun mamlakat hududida yagona qonunchilik tizimi amal qi- ladi, siyosiy boshqaruv esa markazlashgan holda amalga oshiriladi. Jahon mamlakatlarining aksariyati (166 tasi) unitar davlat hisoblanadi Davlat tuzilishining birmuncha murakkab shakli – bu federatsiyadir. Federativ davlatlarning soni, 2018-yil holatiga ko‘ra, 28 ta bo‘lib, shu jumladan, Yevropada 6 ta, Osiyoda 7 ta, Afrikada 6 ta, Amerikada 7 ta hamda Avstraliya va Okea- niyada 2 ta federatsiyalar joylashgan Hozirgi davrda ham ayrim davlatlarda boshqaruv va davlat tuzilishi shaklini o‘zgartirish holatlari uchraydi. Masalan, 2008-yilda Nepalda mo- narxiyadan voz kechilib, respublika boshqaruv shakliga o‘tildi, 2017-yilda Turkiya esa parlamentar respublikadan prezidentlik respublikasiga aylandi. Shuningdek, so‘nggi yillarda federativ davlatlar safi Iroq, Nepal, Sudan, Janubiy Sudan hisobiga ko‘paydi. Yüklə 1,44 Mb. Dostları ilə paylaş:
|