Nanotexnologiyalar haqida tushuncha

---

MINERALLARNING XOSSALARI VA SINFLARGA 
BOLINISHI MAVZUSIDA
MUSTAQIL ISHI
Arxitektura va qurilish fakulteti
212-22MKQ guruh talabasi
Tòxsanova Ganjinaning

---

Reja:
1. Tabiatda ychraydigan minerallar turlari.
2. Minerallarning xossalari haqida.
3. Minerallarning xosil
bo’lishi
.
4. Maos shkalasi, minerallar qattaqligini aniqlash.

---

Tayanch iboralar: mineral, jins, element, izomorf, struktura, tekstira, oksid, gidrooksid, silikat
sulfat, fosfat, kristal, pezometrik, oktaedr, pirit, tabletkasimon, plastinkasimon, qatlamsimon, ulanish
tekisligi, sinish, silliq, 
chig’onoqsimon
, ilmoqsimon, etalon, MOOS, Talx, olmos, shaffof, yaltiroq, 
metalsimon, mumdek, 
yog’dek
, jixozsiz, ipaksimon, xramofor, termodinamik, endogen, atmosfera, 
gidrosfera, ekzogen, metamarfogen.
Minerallar
–
ximiyaviy tarkibi va fizikaviy xossalri bilan farqlanuvchi
tog’ 
jinslari va rudalarning
tarkibiy qismini tashkil qiluvchi bir yoki bir necha ximiyaviy elementdan tashkil topgan tabiiy
ximiyaviy birikma. Xozirgi vaqtda bir qancha minerallar sun'iy usulda olingan, lekin sun'iy usulda
olingan mineral maxsulotlarni tanlab
bo’lmaydi
, chunki ular uchramaydi va tabiiy xolda uchrashi
mumkin xam emas.
Ko’pchilik
minerallar qatti q kristall shaklida uchraydi. Ayrim xollarda kalloid qorishma, izomorf
aralashma shuningdek suyuq va gazsimon shaklda uchraydi. Yuqorida aytib
o’tganimizdek
minerallar
bir
–
biridan ximiyaviy tarkibi kristall strukturasi shuningdek fizikaviy tarkibi bilan farq qiladi. Xozirgi
vakqda tabiatda 2,5 ming mineral 
ko’rinishi
mavjud va taxminan shunchasi
o’rganilgan
. Tabiatdagi
minerallar 25% silikatlar, 12% oksid va gidroksidlar, 13% sulfidlar, 8% fosfatlar, arsenatlar (vanadat) va
32% ini boshqa ximiyaviy birikmalar tashkil etadi. Yer
po’stining
92% silikat oksid va gidroksid
minerallardan tuzilgan.

---

Qoʻllanishi
. Mineralning xususiyatlari uni texnikaning qaysi sohasida ishlatilishini
belgilaydi. Mas, 
oʻta
qattiq Minerallar (olmos, korund, granat va boshqalar) abraziv asboblar
sifatida, pyezo-elektrik xususiyatli Minerallar radioelek-tronikada
qoʻllaniladi
va h.k. 
Mineralning har xil fizik xususiyatlari (asosan, zichligi, qayishqoqligi, magnitliligi, elektr
oʻtkazuvchanligi
, radioaktivligi va boshqalar)ga qarab ruda boyitish, foydali qazilmalar
qidirishning geofizik usullari belgilanadi. Mineral ning kristallik panjarasidagi nuqsonlarni
aniq maqsadga
yoʻnaltirilgan
mexanik, akustik, termik (qizdirish va keyin tez yoki sekin
sovitish), kimyoviy (kuidirish, reagentlar bilan ishlov berish), radiatsion (rentgen va gamma 
nurlar bilan nurlantirish) usullar bilan
yoʻqotish
yoki tuzatish katta istikbollar ochilishiga
imkon beradi. 
Hozirgacha
maʼlum boʻlgan
Minerallarning atigi 1/5 qismiga yaqini sanoatda foydalaniladi. 
Mineralning tarkalishi, xossalarini sinchiklab
oʻrganish
yangi Mineral turlaridan amaliyotda
foydalanishga imkon yaratadi. 
Oʻzbekistonda koʻp
Mineral konlari ochilgan. 

---

---