Mol-mulkni o’zlashtirish
- bu daromad olish uchun yoki shaxsiy ehtiyojni
qondirish uchun ishlatilishidir.
Mulkni tasarruf etish
– bu mol–mulk taqdirini mustaqil hal etishni bildiradi.
Bu mustaqillik mol-mulkni sotish, meros qoldirish, hadya qilish, ijaraga berish, davlat
ixtiyoriga o’tkazish kabi ko’rinishlardan iboratdir.
Mulkchilikning munosabatlarining iqtisodiy mazmunini mulkka egalik qilish,
foydalanish, o’zlashtirish va tasarruf etish belgilaydi va jamiyatdagi huquqiy, iqtisodiy
munosabatlar mazmunini o’zida ifodalaydi. Mulkchilik shu sababli bir vaqtning o’zida
ham huquqiy, ham iqtisodiy ham doimiy kategoriya hisoblanadi.
Mulkchilikni huquqiy
normalari
bu sub‘ektning mulkka xo’jayinlik qilishini yuzaga chiqaradi. Demak,
huquqiy norma
- bu
mulkka egalik qilish, foydalanish, o’zlashtirish va
tasarruf
qilishdagi iqtisodiy munosabatlarning aniqlashtirilgan real ko’rinishi hisoblanadi.
Mulkning ob‘ekti va sub‘ekti bo’lish lozim.
Mulkning ob‘ekti
- bu inson yaratgan moddiy va ma‘naviy boyliklar, tabiiy
boyliklar, aqliy
mehnat
mahsuli, insonning mehnat qilish
qobiliyati – ishchi kuchi hisoblanadi.
Mulkni sub‘ekti
- unga
egalik kiluvchilar (insonlar) bo’lib, ular jamoa, sinf, tabaqa
yoki boshqa guruhlarga birlashgan bo’ladilar.
Mulk ob‘ektlari va
sub‘ektlari birgalikda mulkchilik
munosabatlarini
shakllantiradi.
Demak,
mulkchilik
munosabatlari
- bu
mulk ob‘ektini o’zlashtirish bo’yicha
sub‘ektlari o’rtasidagi iqtisodiy munosabatdir.
Mulkchilik huquqlari
– bu mulk sub‘ektining mulk
ob‘ektiga nisbatan munosabati bo’lib, mulkdan foydalanish
va
nazorat
qilish
yuzasidan hosil bo’ladigan huquqlar
majmuidir degan ta‘rifni berish mumkin
.
|
