National University of Uzbekistan Volume 3
National University of Uzbekistan
Yüklə 64,57 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
National University of Uzbekistan
Volume 3 | NUU Conference 2 | 2022 Google Scholar indexed Current Issues of Social Sciences and Humanities DOI: 10.24412/2181-1385-2022-2-523-528 Ijtimoiy-gumanitar fanlarning dolzarb masalalari 526 April, 2022 https://nuu.uz/ International Scientific Conference kitobdan foydalanishga boshlanib bu insoniyatning ong va bilim darajasini yuqori bosqichga olib chiqdi. Avvallari axborot birlik ya’ni tor ma’noda asosan ma’lumot olish-berish shaklida bo’lgan bo’lsa endilikda axborot kengroq insonda falsafiy,axloqiy-estetik, boshqaruv, iqtisod va boshqa bilimlarni rivojlanishiga qaratildi. Dastlab kitoblardan chegaralangan darajada foydalanilgan, o’rta asrlar davriga kelib 1445-yilda Ioan Gutenberg kitob bosish dastgohini kashf etishi bilan bu jaroyon insonlarni qamrab olish darajasini yuqori darajada oshirdi. Kitob bosish dastgohini ixtiro etilishi zamonaviy yozma axborot tizimlarining chinakam asosi bo’lmish matbuotning paydo bo’lishiga sababchi bo’ldi. Aloqa voitalari, radio , televideniya , zamonaviy texnologiyalar paydo bo’lgunga qadar matbuot asosiy axborot tarqatuvchi vazifasini bajardi . Axborotga bo’lgan kuchli ehtiyojning vujudga kelishi XV-XVI asrlarda yangi bilimlarning, dunyoqarashning vujudga kelishi shuningdek Buyuk geografik kashfiyotlar omili sifatida ko’riladi. Aynan shu davr bugungi axborot turlariga shakil, mazmun-mohiyatan negiz hisoblanadi. Keyingi davlarda axborotning asosiy manbasi yozma axborot vositalari hisoblangan bo’lsa, ilm-fan yutuqlari, yangi texnologiyalar kashf etilishi, yangicha dunyoqarash, insonlarning asta-sekin globall komunikativ va integratsion aloqalarga, agrar jamiyatdan - industrial jamiyatga bo’lgan qadam yangicha axborot texnologiyalariga bo’lgan ehtiyojni ortirdi, natijada dastlab radio keyinchalik esa televideniya-telekomunikatsiyalar yaratilishiga olib keldi. Televideniya insonlarning eng muhim va ommabob axborot vositasiga aylandi. Telekomunikatsiya, aniq fanlar , EHM , kibernetika sohalarining taraqqiyoti axborotning global tarzda ommalashuvi , rivojlanishini osonlashtirdi. Bu sohalarning taraqqiyoti asosan G’arbiy yevropa davlatlarida ertaroq kechdi sababi bu davlatlarning iqtisodiy taraqqiyoti, ilmiy muhit va liberal munosabatlarning boshqa mintaqalardan avvalroq qaror topgani. Keyingi davrlarda davlat va jamiyatlar taraqqiyoti uning axborot resurslari bilan qanchalik ta’minlanganligiga qarab belgilanib-axborotlashgan jamiyat tushunchasi qo’llanila boshlandi. Axborotlashgan jamiyat a’tamasi o’tgan asirninng 60-70 yillaridan Yapona va Amerikada qo’llanila boshlagan.Asosan axborotni olish, saqlash, yig’ish, uzatish imkoni yuqori bo’lgan, rivojlangan axborot texnologiyalari, komunikatsiyasiyalari, axborot infratuzilmalariga ega jamiyatlarga nisbatan “Axborotlashgan jamiyat’’ tushuchasi qo’llaniladi. Bu tushunchaning aniq bir gnesiologik, empirik va falsafiy muqobil ta’rifi yo’q. Uning kelib chiqishiga oid turli xil qarashlar mavjud masalan “Axborotlashgangan jamiyatning’’ kelib chiqishi sanoat inqilobi davriga to’g’ri keladi bu davrda ishlab chiqaruv |