Yerga ulash himoyasini hisoblash. Yuqoridan keladigan elektr tarmoqlari uchun yerga ulash toki (A) taxminan quyidagi tenglama orqali topilishi mumkin:
* = 1,73*220((12*103/300) + (0,6*103/8))*10-3= 43A
Yerga ulash himoyasining umumiy qarshiligini topamiz:
Rum ≤ 4 OMRum=Uo’t.kuch /Ko’t.k*Ih=40/1*43=0,93 Om 0,93 <4
Uf=220 V, U o’t.kuch =38÷43 V, Ko’t.k=08÷1,2, =10-3, kk=8÷12, kb=300 400.
Iqtisod bo’limi Ushbu kurs loyihasi quyidagi qismlardan iborat:
Hisob yuklamasini aniqlash;
Bir joydan ikkinchi joyga ko’chiriladigan transformatorlar va konchilik korxonalari uchun asosiy pasaytirish podstansiyalarga transformatorlar tanlash;
Elektr uzatish tarmoqlarini hisoblash;
Elektr uzatish kabel tarmoqlarini hisoblash;
Kommutatsion qurilmalarni tanlash;
Rele himoyasi uchun qurilmalarni hisoblash;
Yerga ulashni hisoblash;
Iqtisod bo’limi;
Iqtisod bo’limida quyidagilar hisoblab chiqiladi:
Qurilmalarni sotib olish uchun smeta narxini hisoblab chiqish;
Yangi qurilmani montaji va uni tanlash;
Ish vaqti balansini aniqlash;
Ekspluatatsion va remont xodimlarining sonini aniqlash;
Ish haqi fondini hisoblash;
Materiallar narxini hisoblash;
Umumiy harajatlarni hisoblash;
Qurilmalarni sotib olish uchun smeta narxini hisoblab chiqish. Taxminiy narxlar 1-jadvalda keltirilgan.
1-jadval.
№
Qurilmaning xarakteristikasi
O’lchov birligi
(dona yoki m)
Qurilmaning narxi
sum/dona.
Qurilmaning narxi
sum/dona.
Qurilmaning nomi
Raqamli ishora
1.
Transformatorlar
1.1
APP uchun transformatorlar
TRDNS-16000-36/6
2 dona
10000000
20000000
1.2
SBSH-250MN uchun transformator
KTP-1000-6/0,4
1 dona
5500000
5500000
1.3
Mexanik ustaxona uchun transformator
KTP-250-6/0,4
1 dona
4000000
4000000
1.4
Suvni chiqarib tashlash qurilmasi uchun transformator
KTP-160-6/0,4
1 dona
2700000
2700000
1.5
Transformatorlar narxlari ∑:
32200000
2.
Yuqori tarmoqlar uchun simlar
2.1
Magistral tarmoq uchun (tashqi)
A-95
2000 m
2.2
Magistral tarmoq uchun (karyer aylanmasi)
A-120
5000 m
2.3
EUT1, EUT2 (LEP 1, LEP 2)
A-70
2x1000 m
2.4
EUT3, EUT4 (LEP 3, LEP 4)
A-50
3x800 m
2.5
Simlar narxi ∑:
3
Kabellar
3.1
EKG-8i uchun kabel
KGE-(3x50-1x16-1x10)
100 m
3.2
EKG-4,6B uchun kabel
KGE-T-(3x35-1x10-1x6)
110 m
3.3
ESH-15/70 uchun kabel
KGET-(3x70-1x16-1x6)
120 m
3.4
SBSH-250MN uchun kabel
KGE-T-(3x95-1x25-1x10)
200 m
3.5
Kabellar narxi ∑
4
Kommutatsion qurilmalar
4.1
Magistral tarmoq uchun o’chirgich
RV(3)-35/630-UZ
1 dona
4.2
EUT1 uchun o’chirgich (LEP 1)
RV-6/400-UZ
1 dona
4.3
EUT2 uchun o’chirgich (LEP 2)
RVF-6/400-II-UZ
1 dona
4.4
EUT3 uchun o’chirgich (LEP 3)
RVF-10/630-I-II-UZ
1 dona
4.5
EUT4 uchun o’chirgich (LEP 4)
RVF-10/630-UZ
1 dona
4.6
SBSH-250MN o’chirgich:
VEV-6-16/630-XL5
1 dona
4.7
Suvni chiqarib tashlash moslamasi uchun o’chirgich
Montaj bilan shug’ullanadigan ishchilar ish haqi ularning razryadlari to’rtdan yuqori bo’lganda har 1 odam/vaqt birligida 3500 so’m qilib belgilangan. Elektro montaj ishlari olib boriladigan joyni sharoiti uchun qo’shimcha ustama haqi quyidagicha topiladi:
Bu yerda:
- mahalliy sharoit koeffitsiyenti;
- rayon koeffitsiyenti (30%)
-mehnat sharoitini hisobga olish koeffitsiyenti (kechki smena);
-yuqorida olib boriladigan ishlarni hisobga olish koeffitsiyenti (40-50 % ustama);
-ishlagan yillarni hisobga olish koeffitsiyenti;
Mehnat staji – 1 yildan 3 yilgacha oylik maoshdan 40 %
Mehnat staji – 3 yildan 5 yilgacha oylik maoshdan 60 %
Mehnat staji – 5 yildan 10 yilgacha oylik maoshdan 80 %
Mehnat staji –10 yildan so’ng oylik maoshdan 100 %;
- deflyator indeksi, oylik maosh haqini inflatsiyaning o’sish suratlarini hisobga olgan holda hisoblanadi, 2015-2018 yillar uchun.
Materiallar, kontruksiyalar va qurilmalar uchun narxlar 2015 yil holatida rayon ko’rsatkichida olingan.
To’g’ridan to’gri harajatlar 2-jadvalda keltirilgan.
Oylik maosh haqining umumiy fondi 2-jadval.
№
Ishchilar lavozimi
Razryad
Shtat bo’yicha ishchilar soni, odam
Oylik maosh fondi
Ustama
Oylik maosh ∑si
Rayon koyeffitsiyenti (30%)
Ishlagan yillar bo’yicha koyeffitsiyent (40% dan 100% gacha)
Oylik maosh fondidan ustama haqi (50%)
Oylik maosh fondi
1.
Bosh injener
XVI-XVII
1
1000000
300000
400000
500000
2200000
2.
Bosh mexanik
XV-XVI
1
800000
240000
320000
400000
1760000
3.
Bosh energetik
XV-XVI
1
800000
240000
320000
400000
1760000
4.
Uchastka boshlig’i
XIV-XVI
2
2x700000
2x210000
2x280000
2x350000
3080000
5.
Elektromexanik
XI-XIII
2
2x700000
2x210000
2x280000
2x350000
3080000
6.
Mater
X
2
2x700000
2x210000
2x280000
2x350000
3080000
7.
Prorab
V
1
500000
150000
200000
250000
1100000
Umumiy yig’indi:
16 060000
1.
Sozlovchi
V
4
4x500000
4x150000
4x200000
4x250000
4400000
2.
Konchi
IV
6
6x450000
6x135000
6x180000
6x225000
5940000
3.
Elektrik
IV
6
6x460000
6x138000
6x184000
6x230000
6072000
4.
Elektroslesar
IV
6
6x460000
6x138000
6x184000
6x230000
6072000
5.
Payvandchi
V
2
2x420000
2x126000
2x168000
2x210000
1848000
6.
Stropalchi
V
2
2x400000
2x120000
2x160000
2x200000
1760000
7.
Operator
IV
2
2x500000
2x150000
2x200000
2x250000
2200000
8.
Traktorchi
IV
2
2x320000
2x96000
2x128000
2x160000
1408000
Umumiy yig’indi:
29 700000
∑:
45 760 000
Oylik maosh fondi asosiy va qo’shimcha ish haqilaridan kelib chiqadi.
Montaj ishlari va qurilmalarni sotib olish narxlari javdal shaklida keltirilgan, shuning bilan birga u yerda barcha sotib olinadigan yangi elektr qurilmalar narxlari va ularni montaj ishlariga ketadigan sarf harajatlari ham keltirilgan.
Transformator, simlar va kabellar, o’chirgichlarga ketadigan sarf harajatlar 1985650780 so’m ni tashkil etadi.
Transformator, simlar va kabellar, o’chirgichlarni montaj ishlarini amalga oshirish uchun ishchilarga beriladigan maosh haqlari, 8 soatlik ish kunida ushbu ishlar 1 oy davomida bajariladigan bo’lsa 45760000 so’m miqdorni tashkil etadi.
Umumiy hisobda barcha sotib olinadigan yangi qurilmalar va ularni o’rnatish uchun ishchilarga beriladigan oylik maoshlarga ketadigan sarf harajatlar yig’indisi
2 031 410 780 so’mni tashkil qiladi.
Xulosa: Mening kurs loyihamda transformatorlar, yuqoridan keladigan tarmoqlar uchun simlar, ko’chib yuradigan iste’molchilar uchun kabellar, kommutatsion apparatlar hisoblash yo’li orqali tanlab olingan. Elektr qurilmalarini himoyalash uchun maksimal tok himoyasini (MTH), maksimal tok ajratilishini (MTA), yerga ulashlarni karyer sharoiti uchun iste’molchilarga optimal qilib hisoblab chiqildi.
Foydalaniladigan adabiyotlar ro’yxati: Asosiy adabiyotlar 1. Nasriddinov Sh.G'. Kon elektrotexnikasi. O’quv qo'llanma. 3- qisni. Konchilik korxonalarini elektr ta’minoti. Toshkent I995y.
2. Чеботаев P.И., Плащанский JI.В. Электрификация горных производства. -М.. MGGU. 2006.
3. В.К.Ахлюстин «Электрификация обогатительных фабрик» М. Недра 1973 г.
4. Плащанский Л.А. Основы электроснабжения горных предприятий. М.Учебник. 2005г.
Qo’shimcha adabiyotlar 1. Mirziyoev Sh.M. Erkin va farovon, demokratik 0‘zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz. 0‘zbekiston Respublikasi Prezidentining lavozimiga kirishish tantalali marosimiga bag‘ishlangan Oliy Majlis palatalarinine qo‘shma mailisidagi nutqi.-T.: “O'zbekiston” NMIU, 2016.-56 b.
2. Mirziyoev SH.M. Qonun ustvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash yurt taraqiyoti va xalq farovonligining garovi. 0‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi qabul qilinganining 24 yilligiga bag'ishlangan tantanali marosimdagi ma’ruza. 2016 yil 7 dekabr -Т.: “O'zbekiston” NMIU, 2016. -48 b.
3. Mirziyoev SH.M. Buyuk kelajagimizni niard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz. - Т.: “0‘zbekiston” NMIU, 2017. -488 b.
4. O'zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha Xarakatlar strategiyasi to‘g‘risida. Т.: 2017 yil 7 fevral, PF-4947-son farmoni.
5. Lyaxomskiy A.V., Familenko V.N. Upravlenie elektromexanicheskimi sistemami gornwx mashin. M:. Gornaya kniga, 2004.
6. Olimxo‘jaev K.T. “Elektr mashinalar transformatorlar" T. 1995.
7. Salimov J .S., Pirmatov N.B., Bekchanov B.E. “Transformatorlar va avtotransformatorlar”. Toshkent. 2009.
Elektron resurslar 1. www. Ziyo. Net
2. http: //www//uralrti/ru.
3. http: //www//amz.perm.ru
4. http: //www//s!avutich-media.ru4>