Navoiy kon-metallurgiya kombinati navoiy davlat konchilik instituti

100 kg boyitma uchun KME pechi ashyolar tengligi

Birikma

Cu

Fe

S

O2

SiO2

CaO

Al2O3

Hokazo

Jami

Texnika xavfsizligi
Xavfsizlik, tashkiliy, texnik chora-tadbirlar tizimini va ishlaydigan xavfli ishlab chiqarish omillari ta'sirini oldini olish vositalarini ifodalovchi mehnat muhofazasi bo'limlaridan biri. Xavfsiz ish sharoitlarini tashkil etish tashkilot va texnik faoliyat bilan bog'liq bo'lib, ularni amalga oshirish uchun mas'uliyat muhandislik-texnik xodimlarga tegishli; qo'shimcha nazorat kasaba uyushmalari tomonidan amalga oshiriladi.
Tashkiliy tadbirlarga quyidagilar kiradi: ish boshlagan va xavfsiz va zararsiz ish usullari bo'yicha ishlayotganlarni o'qitish; himoya uskunalaridan foydalanish bo'yicha o'quv mashg'ulotlari; mehnat va dam olish tartib-qoidalarini ishlab chiqish va amalga oshirish. Texnik chora-tadbirlar quyidagilarni o'z ichiga oladi: asbob-uskunalarni hisoblash, loyihalash, ishlab chiqarish va joylashtirish, qulay va xavfsiz mehnat sharoitlarini ta'minlash; himoya qilish, xavfsizlik qurilmalari va to'siqlarni tashkil qilish; signalizatsiya tizimlarini yaratish, ogohlantirish belgilari tizimlarini yaratish; shaxsiy himoya vositalarini yaratish. Xavfsizlik sohasidagi tashkiliy-texnik chora-tadbirlarni amalga oshirish oliy ta'lim muassasalarida zarur tayyorgarlikdan o'tgan keng muhandislik-texnik jamoalarni qamrab oladi.
"Hayotni muhofaza qilish" kursi barcha mutaxassisliklar bo'yicha majburiy fanlarning qatoriga kiritilgan.
Ushbu kurs metallurgiya mutaxassisliklari talabalari uchun ishlab chiqarish tizimida, xavfsizlik texnikasi va ishlab chiqarish sanitariya tizimida mehnatni muhofaza qilish masalalari, profilaktik tadbirlarni tashkil qilish, asbobsozlik va kadrlarni tayyorlash, jarohatlarni tadqiq qilish va tahlil qilish, shuningdek, portlash va elektr xavfsizligi, radiatsiyaviy xavfsizlik, yuk ko'tarish mexanizmlari xavfsizligini ta'minlash, yong'inlarning oldini olish, ish joylarining ta'sirini kamaytirish, havo va metallurgiya inshootlarida mehnat sharoitlarini loyihalashtirishni tashkil etish uchun bir hovuz. Kasbiy xavfsizlik va sog'liqni saqlash bo'limlari bitiruv loyihasining (ish) majburiy qismi hisoblanadi. Bunday ta'lim tizimi nafaqat ishlab chiqarishda mehnatni muhofaza qilish sohasidagi muayyan vazifalarni hal qilish uchun muhandislar va texniklarni jalb etish uchun sharoit yaratibgina qolmay, balki kelgusida mutahassislarga tegishli talablarni taqdim etish imkonini ham beradi.

Xulosa
Xulosa qilib aytganda,metallurgiya sanoatida xususan mis eritishda butun sarf bo’lgan xarajatlaming teng yarmi xomashyolami va shixtalami tayyorlashga hamda
eritib, undan shteyn olishga sarflanadi. Qolgan 50 % xarajat esa konverterlash,elektroliz yo‘li bilan tozalash va nihoyat, mis olishga sarflanadiShixta va xomashyoni tayyorlash hamda ulami eritish uchun ketgan sarfnikamaytirish borasida olimlarimiz juda ko‘p ilmiy tadqiqot ishlarini olib borib,o‘z takliflari bilan metallurgiya sanoatiga o‘zgartirish kiritishga harakatqildilar. Uzoq yilgi samarali mehnatlar natijasida mis sanoatida avtogen,ya’ni o‘z-o‘zidan boradigan jarayonlar sanoat miqyosida qo'llanilmoqda.Ularga muallaq holatda boradigan mash’alli eritish pechi va kislorodlimuallaq elektrotermik pechi, minorali avtogen eritish pechi va suyuqlikdaboradigan avtogen eritish pechlari (Vanyukov pechi) kiradi. Eritish jarayonlarini uchta asosiy turga boiish mumkin:
1) tashqaridan doimiy issiqlik berib turiluvchi jarayonlar.
2) avtogen, ya’ni ichki kimyoviy reaksiyalar natijasida to'liq o ‘z-o'zini issiqlik bilan ta’minlaydigan jarayonlar.
3) aralash, ya’ni ham tashqaridan issiqlik beriladigan hamda ekzotermik kimyoviy reaksiyalar natijasida issiqlik ajralib chiqadiganjarayonlar.Avtogen jarayonlarga yuklanishi mo'ljallangan xomashyo uchun alohida talablar qo'yiladi. Bu talablaming asosiysi uning tarkibidagi kerakli birikmalaming kislorod bilan o'zaro ta’siri natijasida ajralib chiqadigan issiqlikning xomashyo yoki shixtani eritishga yetarli bo'lishidadir.
Mis metallurgiya sanoatida avtogen jarayonlar keng qo'llanib kelinayotganligini
e’tiborga olib, shu jarayonning fizik-kimyoviy xususiyatlaribilan batafsilroq tanishib chiqamiz.Oltingugurtga boy bo'lgan ashyolarni avtogen jarayoni orqali eritishda texnologik kislorod yordamida purkab, jarayonning muallaq holatda borishi kislorodli-mash’alli eritish pechi degan nomni olgan bo'lsa, muallaq holatda mash’ala bo'lib yonishi, so'ng moddalaming parchalanib, erish haroratiga o'tishi kislorodli-muallaq holatdagi eritish pechi deb ataladi (KFP yoki KVP).Bunday eritish usuli hozirgi kunda dunyoda 8 ta mamlakatda: Kanadadagi“Kopper-Klif”, AQSHda Chino va Xayden hamda O'zbekiston Respublikasining Olmaliq mis eritish zavodlarida ishlab kelmoqda.Texnologik purkash orqali muallaq holatda eritishning afzalliklaridan birigorizontal mash’alli pechdir.Eritish pechining ichidagi gorizontal holatdagi mash’alada oltingugurtning toza kislorod bilan yuqori tezlikda oksidlanishi va unga nisbatanpast tezlikda gaz oqimining paydo bo'lishi texnologik oqova gaz hajminingko'payib ketmasligiga olib keladi.Muallaq holatdagi eritish pechi yallig' qaytaruvchi pechga o'xshamaganbo'lib, old qismida quritilgan shixta qorishmasi tepadan, pechning old qismidan texnologik kislorod bilan purkalanadi.