Naxçivan dialekt və ŞİVƏLƏRİNİn lüĞƏTİ

XIŞ  DUZ//XIR  DUZ  (əksər  şivələrdə)  –  tam 
döyülm
əmiş duz. –Turşuya xış duz qoyanda lap qəşəx' olur. 
XITAB  (Culfa)//
XİTAB  (Ordubad)  –  soğan,  balqabaq 
v
ə  pencərdən  hazırlanan  yemək, qutab. –Uşaxlar  çox  isdiyir 
133 
 

---

xıtabı. 
XITI 
(Naxçıvan) – hamı tərəfindən əzilən, xor görülən 
adam. –Oqq
ədə döyüp ki, uşaxı eliyip xıtı qız.  
XIZAN I (Qaraçuq) – 
uşaq. –Xızanı çoxuydu nənəmin, 
q
əhrəman anaydı. 
ХIZАN  II  (Nахçıvan)  –  çохlu.  -Оnnаrın  хızаn  mаl- 
hеyvаnı vаr. 
XİFFƏT//XIFFAT  ELƏMƏX'  (əksər  şivələrdə)  – 
sıxılmaq, darıxmaq, dərd eləmək. –Dədəsi ursetə gədənnən bı 
körp
ə o:n xiffətin eliyir. 
XİMİRTDƏX' (Babək, Naxçıvan, Şahbuz) – qığırdaq. 
–
Uşağın hələ sümüx'ləri bərkimir ki, ximirtdəx' olur. 
XİNG  ELƏMƏX'  (Naxçıvan)  –  pərt etmək, 
başqalarının yanında alçaltmaq. –Qulu kişinin oğlu ömrü-günü 
d
ədəsini xing elədi hamının ya:nda. 
XİRİTİX' (Şahbuz) – heyvanın topuğunda əmələ gələn 
x
əstəlik. -Xiritix' heyvannarın əyağında olur. 
ХİRNƏХ'  (Çənnəb, Üstüpü) - dоvşаn bаlаsı. -Uşахlаr 
şumnаn хırnəх' tutmuşdulаr. 
XİRNİX'  (Nursu)  –  çoxbilmiş,  hiyləgər.  –
Xirnix'liyinn
ən başına hər cürə iş gəldi. 
XİRTDƏX' (Naxçıvan) – boğaz. –Çöküb xirtdəyinə ee, 
günd
ə pulun isdiyir. 
XİRTİX'  (Şərur)  –  xırda  yeyə.  -Xirtix' də  qəvrənin 
çıqqılısıdı, bir şeyi zadı hamarrıyırıx unnan. 
134 
 

---

XİŞDƏX' (Keçili, Şada) – üçbucaq şəklində olan əkin 
yeri. 
XİTAB  (Culfa, Ordubad) –  qutab.  –Nənəm  yaxcı 
penc
ər xitabı pişirip.  
ХİYАVАN  (Cəhri)  -  sаhənin  bərаbər  bölünüb  əkilən 
hissəsi. 
XİZA YER (Kırna) - əkilməmiş yer. –Yazda bırda xiza 
yer qalmaz, hamısın əkərix'. 
XİZƏR  (Sədərək)  –  böyük  mişar.  –Xizər  ən çox 
usdalar işdədir. 
XLAM 
(Naxçıvan)  –  xarab, zay, xəstə.  –Bı  il 
əx'diyimiz buğda xlamdı.