Naxçıvan: uydurmalar və tarixi həqiqətlər Tofiq Köçərli

---

 
 
 
Köçərli Tofiq Qasım oğlu 
Akademik 
 
 
Naxçıvan: uydurmalar 
və tarixi həqiqətlər 
 
 
 
 
 
Bakı – «ELM» - 2005

---

 
 
 
 
 
Disayn: Rza Səttərov 
 
 
 
 
 
Köçərli  Tofiq  Qasım  oğlu.  «Naxçıvan:  uydurmalar  və  tarixi  həqiqətlər». 
Bakı, «Təknur» mənbəsi - 2005, səh. 153. 
 
 
 
Bu  kitabda  erməni  saxtakarlarının  Naxçıvan  siyasi  tarixinin  bəzi  məsələləri 
barədə ağ yalanları ifşa edilir. 
 
 
 
 
ISBN  5-86774-213-7  
 
 
© «Təknur» mənbəsi - 2005

---

Tofiq Köçərli                                    - 1 - 
 
Naxçıvan: uydurmalar və tarixi həqiqətlər 
 
 
«…  Dünyanın  heç  bir  xalqı  fatehlik  şöhrəti  və  əzəmətilə  tatarlarla  yarışa 
bilməz… Đranın hökmdarları onlardır. Kirin və Kistapsın taxtında təntənə ilə oturan 
onlardır.  
Onlar  türk  adlanıb  Avropada,  Asiyada  və  Afrikada  nəhəng  fatehliklər  edib 
dünyanın üç qitəsində ağalıq edirlər.  
…Bu  müzəffər  xalqın  yalnız  tarixçiləri  çatışmayıb  ki,  onların  ağlasığmaz 
qələbələrinin  şöhrətini  yaysınlar.  Bu  cəngavər  xalq  öz  şöhrəti  ilə  məşğul  olub, 
əbədi məğlubedilməzliyinə inanıb keçmiş qələbələrinin əbədiləşdirilməsi qayğısına 
qətiyyən qalmamışdır».
1
 
 
Fransa  maarifçisi  Şarl  Lui  Monteskyenin  «Đran  məktubları»nda  (1721)  türk 
tarixçiləri haqqında deyilmiş bu mülahizələr bizə də bilavasitə aiddir. Əsrlər boyu 
milli tariximizin öyrənilməsinə və yazılmasına əhəmiyyət verməmişik.  
Azərbaycan müxtəlif zamanlarda müxtəlif imperiyaların tərkibində yaşamağa 
məhkum  olub,  həmin  imperiyalarla  müştərək  tarix  yaradıb.  Đmperiyaların 
salnaməçiləri,  tarixçiləri  müştərək  tarixi  öz  mənafeləri  baxımından  işıqlandırmış, 
Azərbaycan  tarixini  sistemli  tədqiqat  üçün  obyekt  seçməmiş,  milli  tariximizin  bu 
və ya başqa dövrünü,  mühüm hadisələrini üzdən ya ötəri və ya da qərəzli qələmə 
almışlar.  
Azərbaycan  bu  və  ya  başqa  şəkildə  ən  çox  Đranla  bağlı  olub.  Bu  səbəbdən 
Đranla  daha  çox  müştərək tariximiz  var.  Lakin  Đranın özündə uzun  müddət tarixin 
öyrənilməsinə ciddi əhəmiyyət verilməyib. 
Mirzə Fətəli Axundov yazıb:  
«Ey  Đran!  Sənin  oğulların,  nəvələrin…  sənin  keçmiş  əzəmətinin  yazılı 
abidələrini  belə  mühafizə  etməmişlər;  sənin  keçmiş  şöhrətini  biz  başqalarından, 
sənin  əzəmətinin  indiyə  qədər  yeganə  şahidi  olaraq  qalan  qədim  yunan 
tarixlərindən öyrənirik». 
Zaman  keçdikcə  Đranda  tarixə  dair  əsərlər  yazılır.  Lakin  onların  bir  çoxunda 
elm yox, cəfəngiyyat, fantastik təsəvvürlər üstünlük təşkil edib. Məsələn, «könlünü 

---

Tofiq Köçərli                                    - 2 -