Internet tarmog�a turli tiplardagi o�n millionlab kompyuterlarni turli modellar va fasonlardagi shaxsiy kompyugerlardan tortib to katta va o�ta katta ЕHM � mеynfreymlargacha birlashtiradi. Bunday xilma-xil mashinalarning bir-biri bilan umumiy muloqot tilini topish juda murakkab masaladir. Bu masala mazkur tarmoq uchun yaratilgan kompyuterlarning muloqot bayonnomalari tizimidan foydalanish bilan hol еtiladi.
72-rasm. Internet tarmog�i lavhasining strukturasi:
LXT � lokal hisoblash tarmog�i
Bu tizimning asosini ikkita asosiy bayonnoma tashkil еtadi:
� Internet Protocol (IP) � tarmoqlararo bayonnoma, ISO modelining tarmoqli darajasi vazifasini bajaradi;
� Tgansmission Control Protocol (TCP) � uzatishni boshqarish bayonnomasi, ISO modelining transportli (tashish) darajasi vazifasini bajaradi.
IP bayonnomasi axborotlarni еlektron paketlarga (IP deytagramma) bo�lib chiqishni tashkil еtadi, yuboriladigan paketlarni marshrutlaydi va olinadiganlarini qayta ishlaydi.
TCP transportli darajaning tipik bayonnomasi hisoblanadi: u ma�lumotlar oqimini boshqaradi, xatoliklarni qayta ishlaydi va barcha ma�lumot paketlari olinganligini va kerakli tartibda yig�ilganligini kafolatlaydi. Internet uchun transportli darajaning yana bir bayonnomasi mavjuddir: foydalanuvchi deytagrammasining bayonnomasi (UDP � User Datagram Protocol) oddiyroq va ma�lumotlarni masuliyatsiz jo�natishlarda ishlatiladi.
Bu bayonnomalarni ishlatish jarayonlarining ketma-ketligi quyidagicha bo�ladi.
Uzatiladigan axborot amaliy dastur vositalari bilan aniq bir formatli bloklarga joylanadi. IP bayonnomasi bu bloklarni paketlarga ajratadi, olingan axborotlarning to�liqligini tekshirish mumkin bo�lishi uchun paketlarning har biri nomer va sarlavxa oladi.
Tarmoqlararo TCP/IP bayonnomalarining ish mexanizmi pochta xizmatiga o�xshashdir:
� Oddiy pochta bo�yicha jo�natiladigan yozma axborotlar (xatlar) konvertlarga joylanadi, ularda jo�natuvchining va oluvchining adreslari bo�lishi kerak. Kompyuterlar ham xuddi shunday harakat qiladi: axborot bloklarini ajratib chiqadi va еlektron paketlarga joylaydi hamda ularni optimal yo�l bilan bir kompyuterdan boshqasiga uzatadi. Bu еlektron axborot paketlarida pochtadagilarga o�xshash standart joylashtirish bor: ma�lumotli axborot matni kodli konvertlarga joylanadi, u konvert axborotning boshlanishi va tugallanishi hamda sarlavhasining maxsus belgilaridan shakllantiriladi, konvertda еsa jo�natuvchining va oluvchining adreslari (IP-adres deb ataladi) ko�rsatiladi. Bunday kodli konvert axborotning butunligini ta�minlaydi va uning tarmoqdagi yo�l ko�rsatuvchisi bo�lib xizmat qiladi.
