―neft va gazni qayta ishlash texnologiyasi‖. 1 qism 5321300 – ―neft va neft-gazni qayta ishlash texnologiyasi‖ bakalavr ta‘lim yo‗nalishi uchun darslik

3.12-rasm. Gazni fraksiyalash qurilmasi (GFQ) ning prinsipial sxemasi: 
1 — deetanizator; 2 — propan kolonnasi; 3 — butan kolonnasi; 4 — izobutan kolonnasi; 5 — 
pentan kolonnasi; 6 — izopentan kolonnasi; I — xomashyo; II — quruq gaz; III — propan 
fraksiyasi; IV — izobutan fraksiyasi; V — butan fraksiyasi; VI — izopentan fraksiyasi; VII — 
pentan fraksiyasi; VIII —S6 va undan yuqori fraksiyalar. 
3.13- rasm. Absorbsiya – gazni fraksiyalash qurilmasi (AGFQ) ning prinsipial sxemasi:
1-fraksiyalovchi absorber; 2-barqarorlashtirish kolonnasi; 3-propan kolonnasi; 4-butan 
kolonnasi; I-tozalangan moyli gaz; II-nobarqaror benzin; III-quruq gaz; IV-propan - propilen 
fraksiyasi; V-butan-butilen fraksiyasi; VI-barqaror benzin. 
AGFQlarda asosiy absorbent sifatida katalitik kreking nobarqaror 
benzindan foydalaniladi. Quruq gazlar bilan olib ketilgan benzin fraksiyalarini 
desorbsiya qilish uchun fraksiyalovchi absorber yuqori qismidan barqaror 
benzin (4 kolonnada) beriladi. Absorber absorbsiya issiqligini olish uchun 
sirkulyatsiya ta‘minlash tizimi bilan ta‘minlangan. Absorber pastki qismiga 
issiqlik ―
issiq oqim
‖ yordamida beriladi. Fraksion absorber 1 yuqorisidan quruq 
gaz (С - С
2
), pastidan esa absorbent bilan birga С
3
va undan yuqori 
uglevodorodlar chiqarib olinadi. С
3
va undan yuqori uglevodorodlar bilan 
to‗yingan deetanizatsiyalangan benzin issiqlik almashgichda qizdirilganidan 

---

176 
so‗ng, pastki mahsuloti barqaror benzin, yuqorisi esa barqarorlashtirish boshi 
bo‗lgan barqarorlashtirish kolonnasiga 2 beriladi. Undan (ba‘zida 
oltingugurtdan tozalashdan so‗ng) propan kolonnasida 3 propan-propilen 
fraksiyasi ajratiladi. Propan kolonnasi kub mahsuloti butan kolonnasida 4 butan-
butilen fraksiyasi va barqaror benzin bilan qo‗shiluvchi qoldiqga (С
5 
va yuqori) 
ajratiladi. 
3.7 va 3.8-jadvallarda GFQ va AGFQ qurilmalarining rektifikatsion 
kolonnalari texnologik rejimlari keltirilgan
.