Neotropika oblasti va kichik oblastlarining hayvonatlar dunyosi. Reja
Yüklə 22,8 Kb.
|
|
Neotropika oblasti va kichik oblastlarining hayvonatlar NEOTROPIKA OBLASTI VA KICHIK OBLASTLARINING HAYVONATLAR DUNYOSI . Reja: 1. Neotropik oblastining geografik o‘rni va tabiiy sharoiti 2. Neotropik oblasti faunasiga umumiy tavsif.
o‘rni va tabiiy sharoiti. Neotropik oblasti butun Janubiy Amerikani, Markaziy Amerikaning katta qismini
Meksika yassi tog‘liklarigacha), Katta va
Xuan-Fernandes kabi orollarni hamda bir qator mayda orollarni o‘z tarkibiga kiritadi. Bu oblast asosan tropik zonada joylashgan bo‘lib, faqat uning eng janubiy
qismi
muddatda aloqada bo‘lmaganligi (alohidalashganligi) bu oblastda juda o‘ziga xos va boy faunaning shakllanishiga olib kelgan. Bu
fauna
hasharotxo‘rlardan krotlar, tipratikanlar uchramaydi. 1.
emizuvchilar turkumi sanalib, o‘z tarkibiga uchta oilani (zrixlilar, chumolixo‘rlar, yalqovlar) biriktiradi. Hozirgi noto‘liq tishlilar qachonlardir boy va juda xilma-xil bo‘lgan faunaning qoldiqlari hisoblanishadi. YAlqovlar o‘zining butun hayotini daraxtlarining poyalarida o‘tkazadi va barglar hamda mevalar bilan oziqlanishadi. Erda esa ular o‘zlarini mutlaqo nochor sezadi va shu bois bir daraxtdan ikkinchisiga o‘tish vaqtidagina erga tushishadi. Ularning 5-turi ma’lum bo‘lib, arealining shimoliy chegarasi Nikaraguaning hududidan o‘tadi, janubiy chegarasi esa Argentinaning shimoliy chekkasiga to‘g‘ri keladi. CHumolixo‘rlar oilasining 3-turi uchraydi. Ularning ichida nisbatan yirigi katta yoki gigant chumolixo‘rdir (bo‘yi-2 metrgacha, og‘irligi-20- 36 kg). Bu tur nuqul er ustida hayot kechirishga moslashgan. o‘rtacha chumolixo‘r, karlik chumolixo‘rlar hayotining asosiy qismini daraxtlarda o‘tkazishadi. CHumolixo‘rlar hasharotlar (termitlar, chumolilar) ko‘plab yig‘iladigan joylarda yashashadi. Ular Janubiy Meksika o‘rmonlaridan tortib Argentinaning shimoligacha tarqalgan Karlik chumolixo‘r Trinidadda ham uchraydi. Zrixlilarning 20-turi oblast uchun xos bo‘lib, ularning areali chumolixo‘rlar va yalqovlarga qaraganda ancha keng. To‘qqiz yo‘lakli zrixli SHimoliy Amerikaning kanzas va Alabama shtatlariga ham tarqalgan. Ayni vaqtda bu tur Amerikaning janubiga tarqalishda davom etmoqda. Zoomagazinlarda sotish uchun ularning ko‘plab keltirilishi bunga sabab bo‘lmoqda. 2.
uchraydi. Ulardan bir tur ehtimol hozirgacha Kubaning janubi-sharqiy qismida saqlanib qolgan. Boshqa juda kamayib ketgan bir turi esa Gaitida uchraydi. Bu tungi hayvonlarning bo‘yi dumi bilan birga 60 sm. Taxmin qilinishicha mazkur turlar madagaskar tenreklari bilan qon-qarindoshlik aloqalarida bo‘lishgan. Primatlarning barchasi keng burunli maymunlarning endemik uch oilasiga mansub. Ularning ikki oilasi farq qilinadi. Bulardan biri o‘ynoqi maymunlar. Ular uncha katta bo‘lmagan, chipor maymunlar bo‘lib, tashqi tuzilishi va xulqi bilan ajralib turiladi. O‘ynoqi maymunlarning 33 turi bor (marmozetlar, tamarinlar, o‘ynoqilar). Areali esa Janubiy Braziliyadan Panama va Kosta-Rika gacha davom etadi. Ikkinchi oila- kapucinlarning 37 turi uchraydi (merikinlar, saklar, revunlar, saymirlar, va boshq). Ular orasida rеvunlar (og‘irligi 7,4 kg) qiziqarli xulqi bilan ajralib turadi. Mazkur maymunlar oilaviy, xor “konsert” lari bilan boshqa sut emizuvchilardan ajralib turadi. Ularning ovozlari 2-5 km dan eshitilib turadi. Qo‘lqanotlilar 9 та oilaga mansub bo‘lib, ularning turlari juda ko‘pchilikni tashkil etadi. Ular asosan tropik rayonlarda uchraydi va hasharotlar, mevalar, nektar va changchilar bilan oziqlanishadi. Qon so‘ruvchi-vampirlar esa qo‘lqanotlilarning o‘ziga xos qiziqarli guruhi bo‘lib, ular Argentinadan va CHilining markaziy qismidan tortib Meksikagacha tarqalgan va endemik hisoblanadi . Tuyoqlilar faunasi juda kambag‘al. Toq tuyoqlilardan 3- turdagi tapirlar Markaziy Meksikadan Paragvay va
yashashadi. Juft tuyoqlilardan pekarlar hamda
bug‘ulari (botqoq, and va mazami bug‘ulari)ni ko‘rsatib o‘tish
Amerika tuyalaridan xonakilashtirilgan lama va alpaka yovvoyi guanako va vikunya kabi turlar uchraydi. Neotropik oblast qushlari 2500-turdan tashkil topgan. Janubiy Amerika qushlarining 90% endemiklardan iborat. Bu joyda nanduning 2-turi uchraydi. Ulardan biri shimol nandusi bo‘lib, u oblastning shimoli-sharqida uchraydi. Ikkinchi tur –Darvin nandusi esa janubda yashaydi .
ega. Kaltakesak orasida iguanlar sonining ko‘pligi va juda xilma-xillikka egaligi bilan ajralib turadi. Ilonlardan йirik bug‘ma ilonlar jumladan, boa va anakonda bu hudud uchun xos. Eng yirik ilon anakonda (uzunligi 11 metrgacha) Amazonka va Orinoko daryolari yaqinida yashaydi. Zaharli aspidlar ham ko‘pchilikni tashkil etadi. Birgina qirol aspidlari avlodiga mansub bo‘lgan 65 tur va kenja tur ilonlar uchraydi.
oyoqsizlar turkumi vakillari uchraydi. Oyoqsiz amfibiyalarning 16
tuproqda,
va
uyalarida hamda suvda
moslashgan. Baliqlarning tur tarkibi bo‘yicha mazkur oblast dunyoda birinchi o‘rinni egallaydi. (2700 tur). Faqat Amazonkada ularning 1000 dan ortiq turlari yashashadi. Bu joyda ko‘pchilik turlar yaxshi o‘rganilmagan. Suyak tilli baliqlardan arapaima eng yirik chuchuk suv balig‘i bo‘lib, uzunligi 4 metr, og‘irligi esa 200 kg gacha. Galapogos orallarida yashovchi fil toshbaqalarining 13 kenja turlari (og`irligi 200 kg) mavjud. Yüklə 22,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|