Neyropsixologiya asoslari

Apraksiya

• Apraksiya – maqsadga yo’naltirilgan ixtiyoriy harakatlarni bajara olmaslikdir. Qo’llarda falajlik bo’lmasa-da, bemor turli narsalar bilan bajariladigan harakatlarning uddasidan chiqa olmaydi. Masalan, bemor gugurt qutilaridan uychalar, gugurt cho’plaridan kvadrat, romb, uchburchak yasay olmaydi. Kiyinish, tugmasini taqish, ovqatni qoshiqda og`zigacha olib kelish kabi maqsadga yo’naltirilgan oddiy harakatlarni bajara olmaydi.

Apraksiyaning tasnifi 1905-yili X. Lipmann tomonidan taklif qilingan bo’lib, hozirgi kungacha o’z kuchini yo’qotgani yo’q. U apraksiyaning uchta turini ajratgan: 1) ideator apraksiya – harakat to’g`risidagi g`oyaning buzilishi, parchalanishi; 2) kinetik apraksiya – harakat kinetik tasavvurining buzilishi; 3) ideomotor apraksiya – harakat haqidagi «g`oyani», maqsadni, «harakatni bajarish» markaziga uzatishning buzilishi.

• Apraksiyaning tasnifi 1905-yili X. Lipmann tomonidan taklif qilingan bo’lib, hozirgi kungacha o’z kuchini yo’qotgani yo’q. U apraksiyaning uchta turini ajratgan: 1) ideator apraksiya – harakat to’g`risidagi g`oyaning buzilishi, parchalanishi; 2) kinetik apraksiya – harakat kinetik tasavvurining buzilishi; 3) ideomotor apraksiya – harakat haqidagi «g`oyani», maqsadni, «harakatni bajarish» markaziga uzatishning buzilishi.

Oʻzini oʻldirish, xudkushlik yoki suitsid (lotincha: sui caedere) oʻz hayotiga oʻz ixtiyori bilan chek qoʻyishdir. Oʻzini oʻldirishlikka jamiyatning munosabati din, shaʼn hamda hayot maʼnosi mavzulariga aloqador boʻlib kelgan. Aksar dinlar, masalan, Yahudiylik, Xristianlik, Islom, Buddizm, Hinduizm kabilar oʻzini oʻldirishi qoralashadi va gunoh deb baholashadi; biroq baʼzi islomiy va xristian sektalar xudkush bomba hujumlarini oqlashadi, ularni bajarganlarga shahid statusini vaʼda etishadi. Yaponiyadagi samuraylar davrida esa oʻzini oʻldirish oʻz shaʼnini himoya qilish maqsadida bajarilgan va ijobiy baholangan. Shuningdek urush vaqtida kamikazelik harbiy qahramonlik deya koʻrilgan.Oʻzini oʻldirish jamiyatda hamon qattiq qoralanadi; biroq bedavo kasallikka chalingan bemorlarning tibbiy yordamni qabul qilmay qoʻyish yoki evtanaziyani tanlash huquqi bahs ostidadir.Zamonaviy tibbiyot odatda oʻzini oʻldirishni ruhiy nosogʻlomlikka yoʻyadi va bunday kishilarga ruhiy yordam koʻrsatilishi zarur, deb hisoblaydi.
XULOSA
1.Nishanova Z. Qarshiyeva D. Atabayeva N. Qurbonova Z. "Psixodiagnostika va eksperimental psixologiya" Toshkent, 2014;
2.Xaydarov F.I. Xalilova N.I "Umumiy psixologiya" Toshkent, 2010
3.Nishonova Z.Alimova G. "Bolalar psixologiyasiva uni o’qitish metodikasi" T:2006y
4.Voxidov M. "Bolalar psixologiyasi" T: O`qituvchi. 1982 y.
5.Davletshin M.G. "Umumiy psixologiya". T:TDPU, 2002.
6.G’oziyev E.G’. "Ontogenez psixologiyasi". – T:Noshir. 2010.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR