NizOmiy nomidagi Toshkent davlat pedagogika universiteti maktabgacha ta’lim yo’nalishi sirtqi 103-guruh talabasi sabirova yulduzning “maktabgacha ta’limni tashkil etish” fanidan tayyorlagan musstaqil ishi o’qituvchi: Jumanova Fotima Mavzu

O’qitish metodikasining tasnifi

• Pedagogikada о‘qitish metodlarini tasniflashga yagona yondoshish mavjud emas. Hozirgi didaktikada о‘qitish metodlarini bilimlar manbai bо‘yicha (S.O.Lordkipanidze, YE.Y.Golant), didaktik maqsadlar bо‘yicha (B.P.Yesip), bilish faoliyatining saviyasi bо‘icha (I.Y.Lerner, M.N.Skatkin, M.I.Maxmutov) farqlash eng kо‘p tarqalgan.
• Metodlarning binar sxemalari, ularni uch о‘lchovli, va hatto setraerdik farqlash ham uchraydi. Ana shu tasniflarning har birida afzalliklar va kamchiliklar mavjud bо‘lib, ular adabiyotlarda yetarlicha tahlil qilingan.
• M.N.Skatkin о‘qitish metodlarini quyidagilarga ajratgan:
• - tushuntirish – rasmlar metodi;
• - reproduktiv metod;
• - muammoli bayon qilish metodi;
• - qisman izlanish metodi;
• - tadqiqot metodi.

S.P.Baranov о‘z tasnifini guruhlar bо‘yicha taqsimlaydi. Birinchi guruhga о‘qitishning о‘kituvchi eng asosiy rol о‘naydigan hikoya, suhbat, tasniflash, tushuntirish va hokazolarni kiritadi. Bunda о‘quvchining asosiy vazifasi о‘qituvchi mulohazalarning mantiqiga ergashish, bayon qilinayotgan mazmunni tushunish, eslab qolish va keyinchalik о‘rganilgan materialni qayta gapirib bera olishdan iborat bо‘ladi. Uning fikri о‘qituvchi mulohazalarining tizimiga qanchalik yaqin bо‘lsa, о‘quv materialini о‘rganishning tavsiya etilgan yо‘li shunchalik ishonchli bо‘ladi. О‘quvchining asosiy vazifasi – о‘qituvchining gaplarini tinglash va ularni tushunib olishdir. Ikkinchi guruhga о‘qishning yо‘llari: mashqlar, mustaqil, laboratoriya, amaliy va kontrol ishlar kiradi. О‘quvchi faoliyatining xarakteri tavsiya etilgan metodning samaradorligini belgilaydi. О‘qituvchining roli bolalarning о‘qishiga mohirona rahbarlik qilishdan iborat bо‘ladi. Tasniflashning shunday turlari ham mavjudki, ularda о‘qitish metodlari о‘qishning tegishli metodlariga: axborot – umumlashtirish va ijrochilik tushuntirish va reproduktiv, instruktiv – amaliy va mahsulli – amaliy, tushuntirish – da’vat va qisman izlanishli, undovchi va izlanish tarziga mos keladi. (L.N.Maxmutov). Amalda о‘qitish metodlarini tasniflashga bilimlar manbai mantiqan asoslar bо‘yicha (N.M.Verzilin) bilimlar manbai va о‘quvchilarning о‘quv faoliyatidagi mustaqillik darajasi bо‘yicha (A.N.Aleksyuk, I.D.Zverev va boshqalar) baravar yondoshish eng kо‘p uchraydi. S.G.Shapovalenko metodlarning tо‘rt jihatini: mantiqiy – mazmuniy, prosessual va tashkiliy boshqarilishi jihatlarini kо‘rib chiqadi. Metodlarni tasniflash muammosiga turlicha qarashlar ular haqidagi bilimlar tabaqalanishi va birlashishining tabiiy jarayonini aks ettiradi (Svetlovskaya, Suvorova, Lvov, Mavlonova va boshqalar).