Nutq o`stirish nazariyasi va metodikasi fanining asosiy nazariy matni



Yüklə 1,32 Mb.
səhifə109/165
tarix14.05.2023
ölçüsü1,32 Mb.
#113370
1   ...   105   106   107   108   109   110   111   112   ...   165
Nutq o`stirish nazariyasi va metodikasi fanining asosiy nazariy

Kontekstli nutq
Vaziyat tarkibiy qismini o'zlashtirgan holda, bola kontekstni o'zlashtira boshlaydi. Avval bolalar "u", "u", "ular" ismlarini ishlatishadi.
Bu holatda, kimga tegishli ekanligi aniq emas.
"Bunday" tushunchasi ob'ektlarni harakterlash uchun ishlatiladi va faol harakatlar bilan to'ldiriladi: qo'llar bilan qanday, masalan, katta, kichkina ko'rinishda. Bunday nutqning o'ziga xos xususiyati shundan iboratki, uni ifoda etishdan ko'ra ko'proq narsani anglatadi.
Asta-sekin, bola nutq kontekstini qurishni boshlaydi. Ko'plab o'g'lonlar suhbatdan yo'qolib, ularni ismlar bilan almashtirganda, bu sezilarli bo'ladi. Bog'langan nutq insonning mantiqiy fikrlari bilan belgilanadi.
Ulanishni boshqara olmaysiz va mantiq yo'q. Axir, nutq to'g'ridan-to'g'ri fikrlarga bog'liq. Aloqador nutqlar so'zlarning ketma-ketligi va mantiqi bo'lib, baland ovoz bilan ifodalanadi va grammatik jihatdan to'g'ri jumlalarga qo'shiladi.
Bolaning suhbatidan, mantiq qanday rivojlangani va qanday so'z birikmasi mavjudligi aniq. So'zlarning etishmasligi tufayli, hatto mantiqan to'g'ri tuzilgan fikr ham qiyinchiliklarni baland ovozda gapirishga olib keladi. Shuning uchun kompleks tarkibida nutqni rivojlantirish kerak:
mantiq, xotira, boy so'z boyligi. Hamma narsa muvofiq bo'lishi kerak.
Muntazam so'zlarning shakllanishi
Bolalarda izchil so'zlashuvning rivojlanishi turli uslublar orqali amalga oshiriladi. Asosiy bo'lganlar:

  • Muloqot qobiliyatlarini rivojlantirish.

  • Qaytarilish.

  • Suratlar bo'yicha hikoya.

  • Ta'riflovchi hikoyalarni tuzish.

Bolalarning ustozlarining birinchi suhbat turi - Bolalar o'qitiladi:

  • Katta yoshli kishining nutqini tinglash va tushunish.

  • Boshqa bolalar bilan muloqot qilish.

  • Savollarga javob berib suhbat quring.


  • Yüklə 1,32 Mb.

    Dostları ilə paylaş:
1   ...   105   106   107   108   109   110   111   112   ...   165




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin