Nutqning fonetik birliklari. Bo`g`in va urg`u

So’z birikmasi

Mavzu: So’z birikmasi

• Reja:
• So’z birikmasi haqida tushuncha !
• So’z birikmasi turlari.

Soʻz birikmasi mazmun va ohang tugalligiga ega boʻlmaydi, fikr ifodalamaydi va shu xususiyati bilan sintaktik birlik boʻlmish gapdan farqlanadi.

• Soʻz birikmasi mazmun va ohang tugalligiga ega boʻlmaydi, fikr ifodalamaydi va shu xususiyati bilan sintaktik birlik boʻlmish gapdan farqlanadi.

• Soʻz birikmasi — ikki yoki undan ortiq mustaqil soʻzning tobe grammatik aloqa (moslashuv, boshqaruv yoki bitishuv) asosida birikishi natijasida hosil boʻlgan, borliqdagi narsa va hodisalarning nomini bildiradigan sintaktik tuzilma — nutq birligi. ignaning koʻzi, kitobni oʻqimoq, oydin kecha va boshqa

Har qanday soʻz birikmasi birdan ortiq mustaqil soʻzning birikuvidan hosil boʻladi, tuziladi va ikki qismdan — hokim va tobe qismdan tashkil topadi: oliy maʼlumot (oliy — tobe qism maʼlumot — hokim qism).

Soʻz birikmasi komponentlarining tarkibiga koʻra sodda va murakkab turlarga boʻlinadi.

Komponentlarining har biri bir soʻz shakliga teng boʻlgan soʻz birikmasi sodda soʻz birikmasi hisoblanadi: sayroqi qush, yigirma xonadon, tez yugurmoq kabi

Komponentlari yoki ulardan biri birdan ortiq soʻzdan, soʻz birikmasidan iborat boʻlgan birikmalar murakkab soʻz birikmasi deyiladi. Masalan, oliy maʼlumotli mutaxassis (oliy maʼlumotli — tobe qism, mutaxassis — hokim qism).

• Tarkibidagi hokim qismning qaysi soʻz turkumidan bo’lishiga koʻra soʻz birikmasining 2 turi farqlanadi: ot soʻz birikmasi va feʼl soʻz birikmasi.

Ot soʻz birikmasi hokim komponenti feʼldan boshqa turkumga oid soʻz (ot, son, ravish) bilan ifodalangan soʻz birikmasidir (yuk mashinasi, barcha oʻquvchilar, goʻzal qishloq va boshqalar).

• Ot soʻz birikmasi hokim komponenti feʼldan boshqa turkumga oid soʻz (ot, son, ravish) bilan ifodalangan soʻz birikmasidir (yuk mashinasi, barcha oʻquvchilar, goʻzal qishloq va boshqalar).

Feʼl soʻz birikmasi hokim qismi feʼl bilan ifodalangan soʻz birikmasidir (bogʻni aylanmoq, kitob oʻqimoq, tez yurmoq kabi).

• Feʼl soʻz birikmasi hokim qismi feʼl bilan ifodalangan soʻz birikmasidir (bogʻni aylanmoq, kitob oʻqimoq, tez yurmoq kabi).

• So’z birikmasi tobe so’z hokim so’zga 3 yo’l bilan bog’lanadi.
• 1.Boshqaruv yo’li bilan
• 2.Moslashuv yo’li bilan
• 3.Bitishuv yo’li bilan