O ‘ zbekiston respublikasi oliy va o ‘ rta maxsus ta ’ lim vazirligi toshkent – 202

 
O‘zbekistoning giografik joylashuvi va xaqaro karidorlari
Xalq xo‘jaligi murakkab tizim bo‘lib, u o‘z ichiga sano- at, qishloqxo‘jalik, 
qurilish, transport, yo‘l va aloqa, uy-joy va kommunal xo‘jaligi, savdo va tayyorlov 
xo‘jaliklari, aholiga maishiy xizmat ko‘rsatish va hokazo tizimlarini oladi. 
Respublikamizda yuk tashish ishlari transport turlari o‘rtasida aloqao‘rnatilgan.
 

---

418
«yagona transport tizimi» tushunchasi transport turlari- ning ijtimoiy-iqtisodiy 
birligini va bir maromda rivojlani- shini ifodalaydi. Yagonatransport tizimi o‘z 
tarkibiga quyidagi transport turlarini: temiryo‘l, suv, avtomobil, quvur va havo 
yo‘llarini oladi.
 
Temiryo‘l transportida yuklar ancha uzoq masofaga tashiladi. Temir yo‘l orqali 
yuklar yil davomida, kechayu kunduz, beto‘xtov va bir maromda, yuqori tezlikda 
tashiladi. 
O‘zbekistondan chetga chiqarilayotgan va chetdan olib keltirilayotgan 
yuklarning 50foizi oldindan foydalanib kelinayotgan yo‘llar orqali, qolgan qismi esa 
yangi yo‘nalishlar orqali tashiladi. O‘zbekistonning sa’y-harakatlari jahon 
bozorlariga olib chiqadigan yangi yo‘nalishlarni rivojlantirishga qaratilgan 
Mamlakatimizda amalga oshirilayotgan iqtisodiy islohotlar temiryo‘l tizimini 
takomillashtirishga, milliy temiryo‘l kompaniyasining bozor sharoitida faoliyat 
ko‘rsatish uchun huquqiy asoslarini yaratishga, xalqaro kommuni-katsiya tizimiga 
muvofiqlashuvini ta’minlashga qaratilgan. Mamlakatimiz ichida, umuman, yangi 
ratsional temiryo‘l va avtomobil magistrallari qurilmoqda.
 
 
Hozirgi vaqtda o‘zbekistonning eksport yuklarini xalqaro bozorlarga etkazib 
berish 9 ta yirik temir yo‘l koridorlari orqali amalga oshiriladi 

---

419
1.afg‘oniston (mozori-sharif), g‘alaba (surxondaryo viloyati) hukumatlararo 
ulash nuqtasi orqali. Umumiy masofa 933 km, shundan 858 km - toshkent - galaba - 
o‘zbekiston hududida, 75 km - afg‘oniston hududida - xayraton - mozori sharif. 
O‘rtacha transport vaqti - 4 kun. 
2.bandar abbos (eron) tranziti turkmaniston orqali va fors ko‘rfazi (jebel ali 
(baa), sohar (ummon), janub (karachi, pokiston), mumbay (hindiston), chittagong 
(bangladesh) sharqiy osiyo (tailand, malayziya, indoneziya, vetnam) 
Yo‘nalish turkmaniston va eron islom Respublikasida joylashgan. Yo‘nalish 
masofasi - 2827 km, etkazib berishning o‘rtacha vaqti - 13 kun (bandar abbos). 
Bandar abbos porti orqali transport yo‘lagi iqtisodiy jihatdan eng samarali va arzon. 
3.xitoy xalq Respublikasi yo‘nalishi. Lianyungang (xxr) hukumatlararo do‘stlik 
punkti orqali (qozog‘iston Respublikasi) yo‘nalish qozog‘iston Respublikasi va xitoy 
xalq Respublikasi hududlaridan o‘tadi. Masofa - 5908 km, etkazib berishning 
o‘rtacha vaqti 14 kun 
4.uzoq sharq rus porti nakhodka yo‘nalishi yo‘nalish qozog‘iston Respublikasi 
va rossiya federatsiyasi hududlarini kesib o‘tadi. Masofa 8683 km, etkazib berishning 
o‘rtacha muddati 22 kun 
5.janubi-sharqiy osiyo mamlakatlari va xitoyning sharqiy portlari, qozog‘iston 
orqali - oltinkol / xorgos orqali xitoy chegarasi orqali. 
Yo‘nalish qozog‘iston Respublikasi va xitoy xalq Respublikasi hududidan 
o‘tadi. Uzunligi - xorgosgacha 1292, etkazib berish muddati - 13 kun. 
Lianyunganggacha bo‘lgan masofa 4900 km. Yo‘nalish multimodal transport 
(konteynerlar) uchun ishlatiladi 
6.traseka (turkmaniston, qozog‘iston va ozarbayjon orqali tranzit) qora dengiz 
poti va batumi portlariga transkavkaziya yo‘lagi. 
Yo‘nalish turkmaniston, kaspiy dengizi, ozarbayjon Respublikasi va gruziya 
hududlarini kesib o‘tadi. Masofa - 2667 km (poti), o‘rtacha etkazib berish muddati 14 
kun. 
7.evropa ittifoqi mamlakatlariga (qozog‘iston va rossiyaga tranzit orqali) chop 
(ukraina) va brest (belorussiya) chegara punktlari orqali. Brest (belarusiya) 
davlatlararo to‘tashma punkti. Yo‘nalish qozog‘iston, rossiya federatsiyasi va 
belorussiya hududidan o‘tadi. Masofa - 4385 km, etkazib berishning o‘rtacha vaqti - 
14 kun. Chop davlatlararo birlashma punkti (ukraina). Yo‘nalish qozog‘iston, rossiya 
federatsiyasi va ukraina hududlaridan o‘tadi. Masofa - 4779 km, etkazib berishning 
o‘rtacha vaqti - 18 kun 
8.boltiq portlari orqali qozog‘iston va rossiya orqali klaypeda (litva), riga, 
liepaya va ventspils (latviya), tallin (estoniya) ga transit sankt-peterburg porti (rossiya 
federatsiyasi). Yo‘nalish qozog‘iston, rossiya federatsiyasi hududlari orqali o‘tadi. 
Masofa 
- 
4263 
km, 
etkazib 
berishning 
o‘rtacha vaqti - 14 kun. 
Tallinn porti (estoniya). Yo‘nalish qozog‘iston, rossiya federatsiyasi hududlari orqali 
o‘tadi. Masofa - 4505 km, etkazib berishning o‘rtacha vaqti - 15 kun. 

---

420
Riga porti (latviya). Yo‘nalish qozog‘iston, rossiya federatsiyasi hududlari orqali 
o‘tadi. Masofa - 4348 km, etkazib berishning o‘rtacha vaqti - 14 kun 
Klaypeda porti (litva) yo‘nalish qozog‘iston, rossiya federatsiyasi va latviya 
hududlari orqali o‘tadi. Masofa - 4603 km, etkazib berishning o‘rtacha vaqti - 16 kun 
9.qozog‘iston va rossiya orqali il'ichevsk (ukraina) va novorossiysk (rossiya) 
portlariga o‘tish il'ichevsk porti (ukraina) yo‘nalish qozog‘iston, rossiya federatsiyasi 
va latviya hududlari orqali o‘tadi. Masofa - 4239 km, etkazib berishning o‘rtacha 
vaqti - 15 kun.