O ‘ zbekiston respublikasi oliy va o ‘ rta maxsus ta ’ lim vazirligi toshkent – 202

Qishloqxo‘jalikyuklariniortish- tushirish mashinalari 
Qishloq xo‘jalik yuklarini ortibtushirish uchun yuk turiga muvofiq yuk ortish-
tushirish mashinalari ishlatiladi. Ulargaquyidagilar kiradi: 

---

650
1.
Don yuklagichish qurilmasito‘xtovsiz ishlaydigan mashinalar qatoriga 
kiradi. 
Don 
yuklagichning 
ishchi 
qurilmasielektr-mexanik 
va 
mexanik 
usuldaharakatlanadi.
Eng ko‘p tarqalgan don yuklagich zpc-60 rusumli yuklagich hisoblanadi (35-
rasm). Zgc-60 yuklagich uch g‘ildirakli o‘zi harakatlanuvchi mashina bo‘lib, quvvati 
7.5 kw bo‘lgan elektro-dvigateldan harakatni oladi. Bu yuklagichning orqa ikki 
g‘ildiragi yetakchi hisoblanadi.
35- rasm. 
Don yuklagich.
Don yuklagichning ishchi qurilmasi ko‘ndalangiga yig‘uvchi va yukni yetkazib 
beruvchi transportyorlardan tarkib topgan. Don yuklagichlarning ko‘rsatkichlari 
quyidagilardan iborat: 
2.
Ish 
unumdorligi 
60 
t/soat;transportyorning 
harakat 
tezligi, 
m/s;ko‘ndalangiga – 0.67;bo‘ylamasiga – 2.25; 
3.
Harakatlanish tezligi km/soat; 
Ishchi holatda – 0.04;transport holatda – 0.6; 
36- rasm. 
Lavlagi yuklagich.
4.
Yukniqabul qiluvchi kengligi– 5200 mm. 
5.
Transport holatidagi o‘lchamlari, mm: uzunligi–
5700;eni – 1820; balandligi – 3225. 
Lavlagi yuklagich osma ish qurilmasiga ega bo‘lib, lavlagi va shunga o‘xshash 
ildiz mevalarini ortish uchun mo‘ljallangan. Snt-2. 1 rusumlilavlagi yuklagich eng 

---

651
ko‘p tarqalgan bo‘lib, osma ish qurilmasi mtz-2 traktori shassiga tirkaladi. Lavlagi 
yuklagichning ish unumi 60 t/soatni tashkil qiladi.
O‘ziortibtushiradiganavtomobillar
O‘zi ortib tushiradigan avtomobillar nafaqat yuk tashish, balki o‘ziga o‘rnatilgan 
qurilmalar yordamida yuk ortibtushirish ishlarini ham bajaradi.Avtomobil 
transportida o‘zi yuklab tushiruvchi avtomobillarni kichikish hajmiga ega bo‘lgan 
yuk ortib tushirishpunktlarida(do‘konlar, aholiga xizmat ko‘rsatish sohalari) tashish 
masofasi qisqabo‘lganda kichik ish hajmiga egabo‘lgan punktlarda qo‘llaniladi.
O‘zi yuklab tushiradiganavtomobillar ulardan foydalanish va konstruktiv 
ko‘rsatkichlariga qarab sinflarga bo‘linadi.
O‘zi yuklab tushiradigan avtomobillarning asosiy eks- pluatatsion 
ko‘rsatkichlari quyidagilardan iborat: yuk ko‘taruvchanligi, tezligi, uzoq muddat 
xizmat qilishi, mustahkamligi va ishonchliligi, o‘tuvchanligi, oson ta’mirlanishi, 
foydalanishdaixchamligi va boshqalar.
37-rasm.
O‘zi ortib-tushiradigan avtomobillar. 
31-jadval