I
signal! transduksiyasi amalga oshiradi. Bu ja ray o n 3 bosqichni o ‘z ichiga oladi.
1. Hid taratuvchi molekula yoki ta ’m biluv m oddasi (hid biluv, ta ’m b ilu d )
yorug‘lik (kurud) yoki mexanik ta’sirotlar bilan retseptorlar hujayra mem branasida
joylashgan oqsil moiekulasi bilan o‘zaro aloqasi yuzaga chiqadi.
2. R etseptor hujayralarida sensor s ig n a lla m in g hosil b o ‘lishi va u n in g
uzatilishiga b o g ‘liq boMganjarayonlar ro ‘y beradi.
3. Retseptor membranasidajoylashgan ion kanallari ochilish va ular orqali ion
tok oqimi o ‘ta boshlaydi. Bu o ‘z navbatida retse p to r hujayra m em branasini
depolyarizatsiyaga uchratadi (retseptor potensiali deb ataluvchi potensial yu zag a
chiqadi).
Birlamchi sezuvchi retseptorlarda bu potensial membranani o ‘ta sezuvchan
qismlarga ta’sir etib, harakat potensialni generatsiyasini yuzaga chiqaradi - (elek tr
nerv impulslari). Ikkilamchi-sezuvchi retseptorlarda, retseptor hujayralam ing
presinaptik membranasidan mediatorlar ajratilishini yuzaga chiqaradi. M ediator
(masalan, atsetilxolin) birinchi neyronni postsinaptik membranasidagi qutblanishni
o ‘zgarishiga olib keladi (postsinaptik potensial generatsiyasi yuzaga chiqadi) sen-
sor tizimning birinchi neyronida hosil bo‘lgan postsinaptik potensial generator
potensial deb ataladi.
Sensor tizimni absolyut sezgirligi bo‘sag‘a reaksiyasi bilan o ‘lchanadi. Sezgirlik
va bo‘sag‘a bular xarakteriga ko‘ra bir-biriga qaram a-qarshi tushunchalardir:
bo‘sag‘a qancha yuqori bo'Isa, sezgirlik shuncha past yoki aksincha.
Retseptor elementlarini adekvat ta’sirlovchilarga (odatda, ularga evolyutsion
mosiashgan) sezuvchanligi juda yuqori. Masalan, hid biluv retseptori, hid taratuvchi
bitta molekula ta’sirida ham - hid bilish ro ‘yobga chiqadi. Eshituv retseptorlam ing
sezuvchanligi ham m e’yorida: agar u ju d a yuqori b o ‘lganida edi, biz qu!og‘im iz
ostida doimo shovqin eshitgan bo'lardik.
Dostları ilə paylaş: