O ‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

1-masala: magnit induksiyasi В = 0,8 Tl bo‘lgan bir jinsli magnit maydonda uzunligi l   m eni d=0,2 m mis simdan yasalgan ramka =314 1/s burchak tezlik bilan aylanmoqda (5.2- rasm).

R amkadagi mis sim o‘ramlar soni w. Ramkada induksiyalangan EYuK ni ramkaning burchak tezligiga bog‘liqligini aniqlang.

Yechish. Ko‘rilayotgan ramka bir xil sharoitda turgan 25 ta kvadratsimon konturlardan iborat. Binobarin, bitta konturda induksiyalanayotgan EYuKni aniqlab, keyin uni w ga ko‘paytirish kifoya
5.2-rasm

Ramka konturida induksiyalanadigan EYuK ni formula asosida aniqlaymiz. Buning uchun vaqt bo‘yicha magnit oqim o‘zgarishini bilish lozim. Ramkaning boshlang‘ich holatida (5.2-rasm) konturni maksimal magnit oqim Ф kesib o‘tadi, ixtiyoriy boshqa holatda esa Ф= Ф_mcos = Ф_mcost.

Binobarin, bir o‘ramdagi EYuK:

Ramkadagi w o‘ramlar uchun esa

Bu tenglamaga qiymatlarni qo‘yib, ni topamiz

Sinusoidal tok zanjirlarining tahlilida amplituda va shakl koeffitsiyentlaridan keng foydalaniladi.

Amplituda koeffitsiyenti davriy o‘zgaruvchi funksiyaning amplitudasini uning ta'sir etuvchi qiymatiga nisbati bilan aniqlanadi. Sinusoidal tok uchun:



Shakl koeffitsiyenti davriy o‘zgaruvchan funksiyaning ta'sir etuvchi qiymatini uning o‘rtacha qiymatiga nisbati bilan aniqlanadi. Sinusoidal tok uchun:

Shunday qilib, agar so‘z davriy o‘zgaruvchan kuchlanish va toklar to‘g‘risida ketsa, u holda odatda ularning ta'sir etuvchi qiymatlari tushuniladi.

Elektrotexnika qurilmalarida juda kichik va katta tok va kuchlanishlar uchraydi. Radiopriyomnik kirishidagi kuchlanish bir necha mikrovolt atrofida bo‘ladi. Elektr uzatish liniya simlari orasidagi kuchlanish 500, 750 va 1150 kV larga yetadi. Tranzistorlardagi toklar 1 mA dan ancha kichik, metallurgiyadagi elektr pechlarda esa tok bir necha yuz kA larga yetadi.

2-masala: i = 310sin(314t +_i) А tokning t = 0 dagi oniy qiymati i(0) = 269 A ga teng, _i ning qiymatini toping. Agar shu tok elektromagnit ampermetr bilan o‘lchansa, u holda asbob nechani ko‘rsatadi?

Yechish. t = 0 da tokning ifodasi i(0)=310sin_i = 269,0 A. Bundan,

Elektromagnit sistemali ampermetr tokning ta'sir etuvchi qiymatini ko‘rsatadi, ya'ni: