Obodonlashtirish va transport

M arkaziy
tarmoq silsilasi —
shaham ing yirik aholi turarjoy maskanlarini, 
sanoat tumanlarini va maishiy xo'jalik hududlariga xizmat qiladi. 
Tarqatuvchi tarmoqlar —
aholi turarjoy maskanlariga xizmat qilishga
32

---

mo'ljallangan bo‘Iib, shahar ko'chalarining asosiy elementlarini 
tashkil qiladi. 
T a ’minlovchi tarmoqiar —
aholi turarjoy hududlarida 
joylashgan bo'lib, shahar istirohat bog'lari va xiyobonlarining asosiy 
elementlarini tashkil qiladi.
Shahar hududida bosim ostidagi yoki o'z oqimi bilan faoliyat 
ko'rsatuvchi oqova suv tarmoqlari xizmat ko'rsatadi. 
O'z oqimiga
bo'ysinib faoliyat ko'rsatadigan tarmoqiar 
—
oqova suv tarmoqlari 
nomi bilan ataladi. Yer osti suvlari sathini pasaytiruvchi va sizot 
suvlami o'ziga yig'ib olishga xizmat qiladigan quvurlar 
drenaj
quvurlari
 
deb nomlanadi. Ayrim hollarda shahar hududida 
imkoniyat topilmay qolganda, ya’ni yer osti sizot suvlari sathini 
majburiy pasaytirishda va hududlarda hosil bo'lgan ko'lmak suvlari 
shahar tashqarisiga olib chiqib ketish maqsadida ushbu quvurlar 
silsilasining bosim ostida ishlaydigan maxsus turkumidan ham 
foydalaniladi. Quvurlar yerga ko'milish holati bo'yicha chuqur yoki 
sayoz ko'milgan ikki xilda bo'ladi. 
Chuqur ko'milgan quvurlar
turkumiga yeming nol darajasidan past, ya’ni muzlash qatlamidan 
chuqurlikda joylashgan quvurlar tushuniladi. Bunday quvurlatga 
ichimlik suv quvurlari, oqova suv quvurlari va boshqalar kiradi. 
Sayoz ko ‘miladigan quvurlar
 
turkumiga lozim topilganda muzlash 
qatlamida ham ko'miladigan issiqlik tarm og'i quvurlari va kabel 
silsilasi kiradi. Quvurlar, kanallar va kabellaming asosiy qismi 
shahar ko'chasi maydonlari tagida joylashgan bo'lib, murakkab yer 
osti injenerlik fazosini tashkil etadi. Shu sababdan ayrim turdagi 
quvurlar shahar ko'chasining mashina qatnovi qismi tagida ham 
joylashtiriladi.
Shahaming iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanishi uning kengayib 
borishiga va qayta-qayta ta ’mirlanishiga sababchi bo'lganligi tufayli 
yer osti injenerlik tarm oqiar quw atini ham oshib borishini talab 
qiladi. Natijada shahar ko'chalari yuqoridagi talablarni ta’minlash 
maqsadida qayta-qayta kovlanib, unda yangi injenerlik tarmoqlarini 
o'm atish ehtiyoji tuiladi. Yana bir katta m uam mo-bu injenerlik 
tarmoqlarining turli talofotlari va muddati tugashi natijasida yana 
shahar ko'chalarida ta ’mirlash ishlarini olib borishi shahar maishiy 
xo'jaligi va obodonlashtirish silsilasida katta o'zgarishlarni keltirib 
chiqaradi.
2.2. Shaharning injenerlik ta’minoti
Shahaming injenerlik ta ’minotini ichimlik suv tarm og'i, oqova 
suv tarmog'i, issiq suv tarm og'i, elektr kabellari tarmog'i, gaz
33

---

tarm og'i va issiqlik ta’minoti tarmoqlari silsilasi tashkil qilib, ular 
shaham ing doimiy faoliyat ko'rsatishiga va rivojlanishiga xizmat 
ko'rsatuvchi asosiy elem entlam i tashkil etadi.